Kafamızın içinde, kırk tilkiyi kuyruklarını birbirine dolandırmadan
dolaştırabilmek, 21. yüzyılda başarının yeni anahtarı. Sadece bu da değil Daha
hızlı düşünmeniz ve kitap yığınları arasında kaybolmadan belleğinizi
kuvvetlendirmeniz de gerekiyor. İşte, bunları başarmanız ve sıfır bir beyin için
doğal formüller…
İlerleyen yaşınıza rağmen performansından bir şey kaybetmemiş bir beyin ve güçlü
bir zihin.... Sizce hayal mi? Doksanlı yılların başlarına dek bilim adamları da
bu konuda bir seçme şansı bulunduğunu düşünmüyorlardı. Şu gerçeği zaten
biliyorlardı: İnsanoğlu doğarken 100 milyar beyin hücresine sahip, ancak her gün
bunların 100 bini ölüyor.
Yakın geçmişte Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılmış olan bir çalışmadan alınan
sonuçlara göre, Sağlıklı bir beyin kendini yenileyebiliyor. Bizim beynimiz için
yapabileceğimiz, yapmakla yükümlü olduğumuz şeyler de var. Beyninizin
yaşlanmasını durdurmanın dışında, hasarları tamir edebilirsiniz. Kognitif
nitelikli çalışmalarda bulunan ve "Kişinin Beyni İçin El Kitabı (The Owner's
Manual for the Brain)" isimli kitabın yazarı Prof. Dr. Pierce J.Howard,
"Aklımızı geliştirmek daha güçlü bir hafızaya sahip olmak için beden ve zihin
sağlığımızı korumamız gerekiyor" diyerek sağlıklı bir yaşam tarzının önemine
dikkat çekiyor. Yani beyin geliştiren oyunlar ve zihni besleyen besinlerle
yaşlanan ve yavaşlamaya mahkum olan beyninizi yeniden harekete geçirebilirsiniz,
tıpkı eski günlerdeki gibi.
Akıllı Stratejiler
“Beyin Ömrü (Brian Longevity)” ismili Kitabın yazarı ve Amerikan Alzheimer
Önleme Vakfı (Alzheimer's Prevention Foundation) Başkanı Dharma Singh Khalsa;
doğru ve dengeli beslenerek, stresi hayatımızdan uzaklaştırarak ve zihnimizi
daima aktif tutarak beyin kimyasallarım düzenleyebileceğimizi belirtiyor.
Uzmanlarsa bu kapsamda çeşitli önerilerde bulunuyor.
Sağlam bir beyne ve iyi bir hafızaya sahip olmak için kitaplara muhtaç
değilsiniz. Yapmamz gereken tek şey, önerdiğimiz doğal ve pratik metodları hay
ata geçirmek.
Aşağıdaki stratejileri sağlıklı yaşam alışkanlıkları olarak benimsediğiniz
taktirde, beyninizin performanısını geliştirebilir ve güçlü bir belleğe sahip
olabilirsiniz:
Yoga, meditasyon
Kronik stres, beyinde sorun yaratan bir numaralı zanlı. Bu konuda McGill
Üniversitesi'nden Prof. Dr. Sonia Lupien şunları söylüyor:
"Kortizol adı verilen stres hormonunun üst sınırlarda seyretmesi, zaman içinde
beynin bellek merkezi hipokamp'ın büzülmesine yol açabiliyor." Dharma Khalsa da
böylelikle kısa dönemli hafıza sistemi bozularak beyin hücrelerinin yaşlanma
sürecinin hızlandığına dikkat çekiyor. Uzmanlar bu sorunun çözüm anahtarının
gevşemeyi (rahatlamayı) öğrenmek olduğunu ifade ediyor. Khalsa'nın araştırması
günden güne stresi azaltarak belleğin geliştirileceğini ortaya koyuyor. Bu
şekilde IQ'nuzla birlikte moraliniz de yükseliyor.
Bunu yapın: Sabahları stres seviyesi dorukta olduğundan uzmanlar, güne
10- 20 dakika kadar uygulanabilecek yoga, meditasyon ve derin nefes alıp verme
teknikleriyle başlamayı öneriyorlar.
En az 8 saat uyku
Bir araştırmanın sonuçlarına göre uyku, uçup gidebilecek anıları garanti altına
alıyor. Yakın geçmişte bu hususla ilgili olarak Amerika'da yayınlanan 'Nature
Neuroscience' isimli bilimsel gazetede Harvard Tıp Okulu'ndan Psikiyatrist Prof.
Dr. Robert Stickgold bazı bildirilerde bulundu. Buna göre, yeni bir şey
öğrendikten sonra gece boyunca ayakta uyanık kalanlar dinlenme ve uyku
süreçlerim tamamlayanlara zıt olarak, öğrendiklerini kalıcı bilgiye
dönüştüremiyorlar.
Bunu yapın: Geceleri 8 saat uyumaya özen gösterin. Uygun zaman ve
mekanlarda şekerleme yapın.
Aerobik Egzersizleri
Zihin sağlığı için aerobik egzersizleri adeta 'gençlik çeşmesi'... Uzmanlara
göre bu tür sporlar stresi azaltıyor; beyne daha çok oksijen gitmesini sağlıyor
ve sinir dokusundaki hücrelerin üretimini artırıyor. İllionis Üniversitesi'nin
bilim ve teknoloji çalışmaları yapan birimi Beckman Enstitüsü'nün
araştırmacıları, haftada 3 kez 45'er dakikadan aerobik yapanlar üzerinde 6 ay
boyunca çalıştılar. Ve sonuçta bu kişilerin zihinsel performanslarmda yüzde 25
artış olduğunu kaydettiler.
Bunu yapın: Beyin hücrelerini aktif ve tetikte tutmak adına, haftada en
az 5 kez 20'şer dakikalık aerobik türü egzersizler yapmalısınız.
Klasik müzik
Uzmanlar, Mozart gibi klasik müzik bestecilerinin eserlerini günde en az bir
kere sakin bir ortamda dinlemek gerektiğim söylüyorlar. Bu yöntemle özellikle
'zihinde imaj canlandırma' konusunda başarılı olabiliyorsunuz. Bunun yanı sıra,
matematik problemlerim çözmekte, satrançta, müzik enstrümanlarım çalmak da
kreatif bir proje kurmada ustalaşıyorsunuz. Kaliforniya Üniversitesi uzmanları
bunu 'Mozart Etkisi' olarak netilendiriyor. Ayrıca klasik müziğin zihni açtığı
ve gevşemeye yardımcı olduğu görüşünde birleşiyorlar.
Bunu yapın: Zekanızı yoğun olarak kullanmak durumunda olduğunuz zamanlarda
klasik müzik dinleyin. Bunun için fanatik bir klasik müzik dinleyicisi olmanız
gerekmiyor, aynı formda başka türde eserleri de seçebilirsiniz.
Hafızaya Ginkgo Biloba desteği
Bu bitki, yeryüzündeki geçmişi 150 - 200 milyon yıl olan Gingkgo Biloba
ağacından elde ediliyor.
Sayısız yararı nedeniyle Çinliler tarafından kutsal bitki olarak kabul ediliyor.
Uzmanlara göre eşsiz bir antioksidan. Başta beyin fonksiyonları olmak üzere
vücudun genel sağlığı için önemli bir destek Beyin kuvvetlendirici olarak da
tanımlanıyor. Çünkü belleği güçlendiriyor. Ayrıca, yine beyindeki oksijen
seviyelerini artırıyor.
Ayrıca yaşlanma etkilerini ve ruhsal yorgunluğu azaltıyor ve nörolojik
bozukluklara iyi geliyor.
Ginkgo Biloba'yı kuru yapraklar halinde satın alabiliyorsunuz. Ayrıca, bugün
birçok vitamin ilacında da kullanılıyor.
Beyni Yapılandıran Oyunlar
Prof. Dr. Howard da, stratejiye dayalı tüm oyunların problem çözmede ve kritik
düşünme yeteneğini geliştirmede yararlı olabileceğini belirtiyor. Kelimelerden
veya resimlerden oluşan yap - bozlar veya bilmeceler büyüseniz de ev ödeviniz
olabilir.
Net'teki oyunları keşfedin
Pittsburgh Üniversitesi'nden Psikolog Prof. Dr. Jonathan Schooler, "Sadece tek
perspektiften düşünmeye başladığımız zaman rutinleşmişiz demektir" diyor.
Öğrenme Araştırma ve Geliştirme üzerine de çeşitli çalışmalarda bulunan Schooler,
bunun yaklaşımlarımızı da olumsuzlaştırabileceğini vurguluyor. Peki çözüm nedir?
Bir web sitesi yazarı olan Prof. Dr. Paul Grobstein, yukarda sözü edilen türden
oyunların beynimizi daha esnek kılarak, daha zinde kalmamızı sağladığım
söylüyor. Bu konseptteki oyunları net'te de interaktif ortamda oynayabilirsiniz.
Mesela, www.serendip.brynmawr.edu binlerce interaktif web sitesinden sadece
biri.
Tetris ya da Car Jam oynayın
Beyniniz 'ful mü çekiyor'? Demek ki bellek merkeziniz hippokamp'ta birkaç odacık
daha açmanız icap ediyor. Uzmanlar, objeleri ilgili boşluklara yerleştirmeye
ilişkin oyunların, çağrışım yeteneğini hayli geliştirdiği kanaatinde.
Örneğin, Tetris (tetris.com) bu oyunlardan birisi. Bu oyunda geometrik şekilleri
birbirine uygun olarak konumlandırmanız gerekiyor. Car Jam (smartgames.com) adlı
oyun da bu tip bir konsepte sahip; çok kısıtlı bir alanda mümkün olduğunca az
manevrada bulunarak arabayı park etmeniz şart.
Bulmaca çözün
Çapraz bulmacalar kelime haznemizi geliştirmenin en yararlı yöntemlerinden
birisi. Uzmanlar, birkaç hafta önce yeni öğrendiğimiz bir kelimeyle yeniden
karşılaştığımız da bu Tekrarlamanın hatırlamamıza yarcımcı olduğunu belirtiyor.
Yani bulmacalara vakit ayırmamız gerekiyor. www.gamesville.com'un 'classic games'
linkinde ise çapraz bulmaca keyfi yaşayabilirsiniz.
Sihirli Hafıza Hileleri
Beyinlerimiz ne yazık ki karbon kağıdı değil ki gelen bilgiler kalıcı olsun!
Burada bize biraz iş düşüyor. Hafızayı kuvvetlendirme teknikleri olan 'Mnemonik
Oyunları' veya hafıza tekniklerinden yararlanabilirsiniz.
Kategorize ederek düşünün
Bilim adamlarının ortaya koyduğu bir gerçek var: Birçok kişi yedi (artı veya
eksi 2'de olabilir kimi zaman) ile sınırlı bir hafıza yetisine sahip. Bunun için
en güzel örnek, kuşkusuz 7 basamaklı telefon numaralarının kolaylıkla
anımsanabilmesi. Uzmanlar, 7, baz alınarak yapılan çalışmalar sonucunda hafıza
mekanizmasının daha da geliştirilebileceği görüşünde.
Bunu yapın: Alışverişe çıkarken bir akıl listesi oluşturup bunu
kategorize ederek işe başlayabilirsiniz. Örneğin; sütlü besinler, et türleri ve
meyveler olarak sınıflandırma yapabilirsiniz. Böylelikle sosları veya makarnayı
otomatik olarak daha kolay hatırlayacaksınız. Çünkü beyninizde bunlar için
odacık kalmış olacak.
İsim etiketleri yaratın!
Herhangi bir yüze bir 'ad' takabilir misiniz? Yapılan bilimsel araştırmaların
sonuçları, görsel imajların, isimler gibi özel adları anımsatmada eşsiz araçlar
olduğunu defalarca ortaya koydu.
