-c-
Centiyane ( LCentiyana, Yilanotu, Esekturpu, Gentina lutea,
Gentina radix ) :Doğu Karadeniz Bölgesi ve uludağ'da yetişen, 1 metre kadar
yüksekliğinde, geniş yapraklı, kalın köklü bir bitkidir. Kökü acıdır. İçi sarı,
dışı esmerdir. Kökü şifalıdır. Sarı ve mavi türü vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştah artırır, hazmı kolaylaştırır. Ateşi düşürür. Vücuda kuvvet verir. Mide
zafiyeti ve ekşimelerini giderir. Kansızlıkta da faydalıdır.
Ceviz ağacı ( Koz ) :Uzun ömürlü; gövdesi kalın, kerestesi ve meyvesi
değerli ulu bir ağaçtır. Yemişi nişastalı ve yağlıdır. Hekimlikte; yaprakları,
meyvesinin üzerindeki yeşil kabukları ve yağı kullanılır. Bir çok çeşidi vardır.
Kullanıldığı yerler:
Yaprakları ve kabukları ile hazırlanan ilaçlar kanı temizler, kansızlığı
giderir. İshal ve dizanteriyi keser. Verem ve şeker hastalığında hem besleyici,
hem de tedavi edicidir. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. El ve ayak
donuklarında, deri çatlaklarında faydalıdır. Saç ve elleri boyamakta da
kullanılır. Çok kuvvetli bir besin olduğundan fazla yememelk gerekir. Cevizyağı,
raşitizm ve sıracada faydalıdır. Kabızlığı giderir. Bağırsak solucanlarını
düşürür. Derinin yanmasını önler.
Ciğerotu ( pulmonaria officinalis ) :Nodangiller familyasından; 10-15
santimetre boyunda çok yıllık, otsu bir bitkidir. Çiçekleri; önceleri
kırmızımtıraktır. Sonradan morumsu-maviye dönüşür. Gövdesi dik ve tüylüdür.
İçeriğinde tanen, müsilaj, şekerler, reçine ve sabit yağ vardır. Yaprakları
kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Göğsü yumuşatır. Öksürüğü keser. Akciğer hastalıklarında faydalıdır. İdrar
söktürür.
Civanperçemi ( yaraotu ) :Bileşikgillerden; çeşitli türleri olan bir kır
bitkisidir. Kuru topraklarda, yol kenarında yetişir. Yaprakları uzun ve
parçalıdır. Çiçekleri beyaz ve pembedir. Kandil şeklinde gruplaşmıştır. Kokusu
çok güzeldir. Hekimlikte dal, yaprak ve çiçekleri kullanılır. İçinde Achillein
denilen acı bir madde vardır.
Kullanıldığı yerler:
Hazımsızlığı ve kansızlığı giderir. Kanı temizler. Balgam söktürür, öksürüğü
keser. Sinirleri ve vücudu kuvvetlendirir. Bağırsak ve mide gazlarını giderir.
İshali keser. Basur memelerini tedavi eder. Kızamık, boğmaca, raşitizm,
albasması, aybaşı gecikmesi ve kemik hastalıklarında faydalıdır. İdrar söktürür.
Yaraları iyileştirir.
-ç-
-D-
Dalakotu ( kurtluca ) :Eğreltiotugillerden; sıcak
bölgelere yetişen bir bitkidir. Güzel kokulu, pembe çiçekleri vardır.
Yapraklarının üstü parlak, altı donuk yeşil kadife rengindedir. Tadı acıdır.
Kullanıldığı yerler:
Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Dizanteri ve ishali keser. Nefes almayı
kolaylaştırır. Öksürüğü keser. Karaciğer ve mide hastalıklarının iyileşmesine
yardım eder.
Damkoruğu ( kulakotu ) :Damkoruğugillerden ılık iklimlerde yetişen bir
bitkidir. Çiçekleri kırmızıdır. Yaprakları etli ve çiçeklerin dibindedir.
Haziran - Ağustos ayları içinde toplanır. Çoğu zaman taze halde kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Basur memelerini giderir. Nasırları söker.
Darı ( akdarı ) :Buğdaygillerden, kuraklığa dayanıklı bir bitkidir.
Tohumları besin olarak kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Darı unundan yapılan yiyecekler, zihin yorgunluğunu giderir. Sinirleri
kuvvetlendirir. Hamilelere de faydası vardır.
Defne ( Laurus nobilis ) :Defnegillerden yaprakları güzel kokulu ve yaz
kış yeşil olan ağaçtır. Boyu 2 metre kadardır. Akdeniz kıyılarında yetişir.
Meyveleri yuvarlaktır. Rengi siyahımtıraktır. Yapraklarından yeşil renkli bir
yağ çıkarılır.
Kullanıldığı yerler:
Terletir, ateşi düşürür, vücuda rahatlık verir. İdrar ve adet söktürür. İştah
açar, Hazmı kolaylaştırır. Sinir ağrılarını (nevralji) dindirir. Yağı bazı
merhemlerle karıştırılır. Baharat olarak da kullanılır. Hamileler
kullanmamalıdırlar.
Demirhindi ( tamarin ) :Baklagillerdn bir çeşit ağaçtır. Boyu 25 metre
kadardır. Meyvesinden şerbet yapılır. Sıcak ülkelerde yetişir. Çiçekleri sarı
kırmızı salkımlar halindedir. Meyvesi koyu kırmızımtırak, büyük ve tohumludur.
Meyvesinin mayhoş lezzetli, macuna benzeyen öz kısmı kullanılır. İçeriğinde ekşi
maddeler, nişasta ve şeker vardır.
Kullanıldığı yerler:
Susuzluğu giderir. Vücuda rahatlık ve serinlik verir. 20 gramı müshil tesiri
gösterir. Bağırsakları temizler. Soğuk içilir.
Denizkadayıfı ( carrageen ) :Esmer su yosunlarından bir çeşit deniz
bitkisidir.
Kullanıldığı yerler:
Solunum ve hazım sistemi nezlelerini giderir. Vücudu besleyici olarak da
kullanılır.
Denizsaçı ( mousse de corse ) :Deniz kayalarında bulunur. Kuru iken saç
gibi ince, esmer, birbirine girmiş liflerdir. Deniz bitkileri gibi kokar. Tadı
tuzludur.
Kullanıldığı yerler:
Bağırsak solucanlarını düşürür.
Denizüzümü ( ephedra campylopoda )Yurdumuzun hemen hemen her yerinde
yetişen her zaman yeşil, uzun ömürlü, çalı görünümünde bir bitkidir. Gövdesi
incedir. Yaprakları, gövde üzerine karşılıklı, çapraz şekilde dizilmiştir.
İçeriğinde "efedrin alkoloid" bulunur. 35 kadar türü vardır.
Kullanıldığı yerler:
Astım hastalığının şikayetlerini giderir. Terletir. Ateş düşürür. Romatizma
ağrılarını dindirir.
Dereotu ( tereotu )Maydanozgillerden iplik biçiminde yaprakları olan
güzel kokulu bir bitkidir. Sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. Hazmı kolaylaştırır, midenin gereği gibi
çalışmasını sağlar. Hıçkırık ve hava yutmayı önler. Sinir zafiyetini giderir.
Uyku verir. Aybaşı kanamalarının kolay olmasını sağlar. Anne sütünü artırır.
İştah açar. Ağız kokusunu giderir. Çocuklardaki gaz ağrılarını giderir.
Yemeklere ve salatalara tat vermek için konur. Hamileler kullanmamalıdır.
Devedikeni ( chardon )Bileşikgillerden; tarlalarda yetişen 1 metre kadar
boyunda bir bitkidir. İnce ve çengellidir. Yaşken güzel kokuludur. Kuruyunca bu
koku kaybolur.
Kullanıldığı yerler:
Ateşi düşürür, terletir ve vücuda rahatlık verir.
Devetabanı ( phlodentron ) :Bileşikgillerden geniş yapraklı, her türlü
toprakta yetişebilen bir bitkidir. Çiçekleri, yapraklarından önce açar, altın
sarısı rengindedir. Hekimlikte çiçekleri ve yaprakları kullanılır. Çiçekleri
Nisan'da, yaprakları ise, Haziran ve Temmuz aylarında toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri yatıştırır ve vücuda kuvvet verir.
Astım, nefes darlığı, bronşit ve soğuk algınlığında şikayetleri geçirir. Göğsü
yumuşatır, öksürüğü keser. Nezle ve ciğer iltihabında da kullanılır. Yaraların
iyileşmesinde ve çıbanların olgunlaşmasına yardımcı olur.
Dişbudak ağacı ( fraxinus excelsior ) :Zeytingillerden sert keresteli bir
ağaçtır. Boyu 30 metre kadardır. Yaprakları 9-13 parçalı bir dantela
görünümündedir. İlkbahar ve yaz aylarında kabuğu ve yaprakları toplanıp
kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Anne sütünü artırır. Romatizma ve nikris
ağrılarını keser. Kabızlığı giderir. (kabuğu ise kabızlık yapar, ishali keser)
idrar söktürüp, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Mobilyacılıkta da kullanılır.
Dolama otu ( paronychia serpilifolia )Karanfilgiller familyasından yeşil
ve beyaz renkte küçük çiçekleri bulunan bir çeşit bitkidir. Yaprakları
beyazımtırak yeşildir. Kökü kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Dolama ve çıbanların tedavisinde kullanılır.
Domates ( solanum lycopersium ) :Patlıcangillerden bir çeşit bitkidir.
Ürünü için yetiştirilir. Vatanı Meksika ve Peru'dur. Yabani türünün meyveleri
yuvarlak ve kiraz kadar küçüktür. Domatesin içeriğinde lycopin denilen bir madde
bulunur. A, B, C vitamileri bakımından zengindir. Gövde ve yapraklarında solanin
denilen zehirli bir alkoloid bulunur.
Kullanıldığı yerler:
Bol idrar söktürür. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını ve kanın
durulmasını sağlar, damar sertliğini giderir. Romatizma ve nikriste faydalıdır.
Safra ve böbrek taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Üremiyi düşürür. Hazmı
kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli bir şekilde
çalışmasını sağlar. Cilde tazelik ve pembelik verir. İsiliği ve mayasılı
giderir. Nasırların sökülmesine yardımcı olur. Çıbanların olgunlaşmasını sağlar.
Arı sokmasında ve yanıkların tedavisinde faydalanılır. Kansere karşı korur.
Midesi zayıf olanlar, böbrek ve mesanelerinde iltihap olanlar, suyunu
içmelidirler.
Dulaptal otu ( daphne mezereum ) :Dulaptalotugillerin örnek bir bitkisi
olan bir ağaçcıktır. Yüksek yerlerde yetişir. Çiçekleri güzel kokuludur.
Meyveleri kırmızımtıraktır. Yaprakçıkları ise, açık yeşildir. Kabukları
kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Zona tedavisinde faydalıdır.
Dulavrat otu ( pıtrak ) :Bileşikgillerden; yol kenarlarında ve seyrek
koruluklarda yetişen bir bitkidir. 1-1,5 metre boyundadır. Kökü ve yaprakları
kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Yapraklarından yapılan ilaçlar, romatizma ve nikris ağrılarını giderir. Mide
iltihaplarını iyileştirir. Kökünden yapılan ilaçlar ise, deri iltihapları ve
egzamanın tedavisinde ve karaciğer hastalıklarında kullanılır.
Dut ( morus ) :Dutgillerden yapraklarıyla ipek böceği beslenen bir
ağaçtır. Meyveleri, Beyaz ve kara olur. Karadut ekşidir. Dutusaresi çıkartılır.
Hekimlikte şurubu, meyveleri, ve yaprakları kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Beyaz dut yaprakları idrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Aç karnına
yenen beyaz dut, Bağırsak solucanlarının düşürülmesini sağlar. Mide ve
bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Karadut şurubu pamukçuk hariç diğer
ağız ve bademcik iltihaplarını giderir.
Duvar sarmaşığı ( ivy ) :Sarmaşıkgiller familyasından; uzun ömürlü, 50
metre kadar boyunda, her zaman yapraklı, tırmanıcı bir bitkidir. Yaprakları
tüysüz ve serttir. Üst yüzeyleri koyu, alt yüzeyleri ise açık yeşil renktedir.
Meyvesi, siyahımsı mor renktedir. İçeriğinde "hederin" vardır. Zehirlidir. Ev
ilaçlarında kullanılmamalıdır.
Kullanıldığı yerler:
Kabızlığı giderir. Kusturur ve aybaşı kanı söktürür. Haricen kullanılacak
olursa, yaraları tedavi eder.
Düğün çiçeği ( girit lalesi ) :Düğünçiçeğigillerden; 30-60 cm. boyunda,
uzun ömürlü bir bitkidir. Kökleri ipliksidir. Nisan - Haziran aylarında çiçek
açar. Zehirlidir. Yaprakları çok küçüktür ve üç parçalıdır. Hekimlikte nadiren
kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Basur memelerinin şikayetlerini giderir.
-E-
-F-
Farekulağı ( güveyotu ) :Çuhaçiçeğigillerden; tohumları
kuşyemi olarak kullanılan bitkilerin cins ismidir. Kokusu güzeldir. Çiçekleri,
beyazımtırak erguvan rengindedir. Dallarının ucunda, küçük demetler halinde
bulunur. Yapraklarının altı tüylüdür. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur.
İçeriğinde; terpinol, terpinin vethymol gibi kokulu maddeler vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştahı açar, vücuda dinçlik verir. Nezleyi keser. Göğsü yumuşatır, öksürüğü
giderir, balgam söktürür. Diş ağrılarını keser. Sinir bozukluklarını giderir.
Görme zafiyetinde de faydalıdır. Midevi, yatıştırıcı ve spazm gidericidir.
Yaralar için hazırlanan ilaçların bileşiminde vardır.
Fasulye ( phaseouls vulgaris ) :Baklagillerden; barbunya, çalı,
ayşekadın, horoz gibi birçok çeşitleri olan bir bitki ve bunun sebze olarak
kullanılan yeşil ürünü ve kuru tohumlarıdır.
Kullanıldığı yerler:
Taze fasulye, bedeni ve zihni yorgunlukları giderir. Vücudun kuvvetlenmesini
sağlar. Pankreas bezi'nin gereği gibi çalışmasına yardımcı olur. Şeker
hastalığını önler ve kandaki şeker miktarını düşürür. İdrar tutukluğunu giderir.
Albümini düşürür. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur.
Karaciğer yetersizliğini tedavi eder. Kalbi ve böbrekleri kuvvetlendirir. Kalp
çarpıntılarını giderir. Zehirlenmelerden sonra yenilecek olursa; çabuk
iyileşmeyi sağlar. Fasulye pişirilirken, pişirme suyunu en azından 2-3 kere
değiştirmek gerekir.
Fesleğen ( reyhanotu ) :Ballıbabagillerden; yaprakları güzel kokan bir
çeşit süs bitkisidir. Akfesleğen, hindfesleğeni, yabanifesleğen, yerfesleğeni
gibi çeşitleri vardır.
Kullanıldığı yerler:
Öksürüğü keser. Hazımsızlığı giderir. Baş dönmesini durdurur. Zafiyeti giderir.
Arı sokmasında faydalıdır. Ağız yaralarını tedavi eder. Fesleğen kokusu;
sivrisinek ve tahtakurusu gibi haşaratı kaçırır.
Fındık ( corylus avellana ) :Palamutgillerden; kuzey yarımküresinin ılık
yerlerinde ve yurdumuzun en çok Karadeniz Bölgesinde yetişen ufak bir ağaçtır.
Meyvesi (Fındık), sert bir kabuk içindedir. İçeriğinde nişasta ve yağ vardır.
Kullanıldığı yerler:
Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahat devresinin
çabuk geçmesini sağlar. Hamilelere de faydalıdır. Dövülmüş yenirse öksürüğü
keser. Varise faydalıdır. Fındıkyağı, böbrek ağrılarını giderir. Kum ve taşların
düşürülmesinde yardımcı olur. Bağırsak solucanlarını düşürür. Sarada da
faydalıdır. Mideleri hasta olanlar, damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet
edenler, çok az yemelidirler.
Filiskin ( yarpuz ) :Akdeniz bölgesinde yetişen, tüylü 10-50 santimetre
boyunda, kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yaprakları kısa saplı olup, oval
şeklindedir. Çiçekleri morumsu pembelidir. İçeriğinde uçucu yağ vardır.
Kullanıldığı yerler:
Mide ağrısını keser. Kusma ve bulantıyı önler. İktidarsızlığı giderir. Vücudun
dinç kalmasına yardımcı olur.
Frenkmaydanozu ( chervil ) :Maydanozgillerden ıtırlı bir bitkidir. Birçok
çeşidi vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar ve aybaşı kanı söktürür. Basur memelerinin verdiği şikayetleri giderir.
Suyuyla kirpiklere kompress yapılırsa, uzamalarını sağlar.
Frenküzümü ( ribes rubrum ) :Taşkırangillerden; bir çalıdır. Yemişi uzun
salkım şeklinde olup, taneler, ufak ve kırmızıdır. Tadı mayhoştur. 150 kadar
türü vardır. Daha çok şurubu yapılarak kullanılır. İçeriğinde organik asitler
vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştah açar, hazmı kolaylaştırır. İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir.
Böbreklerdeki taşların düşürülmesine yardımcı olur. Karında toplanan suyu söker.
Karaciğer şişliğini giderir. Sarılığı giderir. Romatizma ve mafsal
kireçlenmelerinde de faydalıdır. Sindirim yollarındaki iltihapları temizler.
Şurubu, çok besleyicidir.
Funda ( süpürgeotu )Fundagillerden; çiçekleri kırmızımtırak mor ve çan
şeklinde olan bir bitkidir. İşlenmemiş topraklarda yetişir. Çalı görünümündedir.
Süpürge çalısı da denilen bu bitkinin kökünden ağızlık; dallarından da kaba
süpürge yapılır. Çiçekleri, Ağustos ayından itibaren toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
İshali keser, idrar söktürür. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı
olur. Nikriste de faydalıdır. Anne sütünü artırır. Lapası, ağrıları keser.
Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi, çıban ve egzamada faydalıdır.
Şİfalı Bitkiler Ana Sayfasına Dön