VAHİY SAVUNMASI KUR'AN DIŞI VAHYİN İMKANSIZLIĞI Mehmet Yaşar Soyalan

11- Hz.Peygamber'in Zeyneb ile evlenmesini konu edinen Ayetlerin Kur'an Dışı Vahye delil olduğu İDDİAsı :

33 AHZAB 37 :

'' artık Zeyd, ondan ilişkisini kesince, biz onu sana zevce yaptık ki, evlatlıklarının kendilerinden ilişkisini kestikleri eşleriyle evlenmelerinde Müminler üzerinde bir güçlük olmasın.( 33/37 )

Ayeti'de, Kur'an dışı vahye delil olarak gösterilmiştir.

bu konudaki en yaygın İDDİAlardan birisi bu Ayettir. şöyle denilmektedir : '' Rasûllullah'ın evlatlığı Zeyd b.Harise zevcesini boşadı ve Rasûllullah bu hanımla evlendi. Münafıklar ve İslam'ın düşmanları bunu fırsat bilip, O'na karşı tenkit ve itiraz fırtınası kopardılar. bu kişilerin yaptığı tüm tenkidleri Allah, sure-i Ahzab'daki şu ifadelerle cevaplandırdı. '' artık Zeyd, ondan ilişkisini kesince, biz onu sana zevce yaptık. ta ki evlatlıklarının kendilerinden ilişkilerini kestikleri zevceler(ini) almakta Müminler üzerine bir güçlük olmasın.'' (33/37) Ayet, Rasûlullah'ın, Zeyd'in boşanmış hanımı ile evleneceğinin Allah'ın hükmü olduğunu belirtmektedir. oysa Kur'an'da bu hükmü zikreden bir bölüm yoktur.bu yüzden bu hüküm, Allah'ın Rasûl'ünün Kur'an'dan başka bir yolla verdiği bir hükümdür.''

önce konuyu daha sağlıklı değerlendirebilmek için ilgili Ayeti kendi bağlamı içerisinde okuyalım :

35 Müslüman erkekler ve müslüman kadınlar, mü'min erkekler ve mü'min kadınlar, tâ'ate devam eden erkekler ve tâ'ate devam eden kadınlar, doğru erkekler ve doğru kadınlar; sabreden erkekler ve sabreden kadınlar, (Allah'a) saygılı erkekler ve saygılı kadınlar, sadaka veren erkekler ve sadaka veren kadınlar, oruç tutan erkekler ve oruç tutan kadınlar, ırzlarını koruyan erkekler ve (ırzlarını) koruyan kadınlar, Allâh'ı çok zikreden erkekler ve zikreden kadınlar; (İşte) Allâh bunlar için bağış ve büyük bir mükâfât hazırlamıştır. 

36 bununla beraber, Allah ve Rasûl'ü bir işe karar verdiği zaman, gerek inanan bir erkeğin gerek inanan bir kadının kendilerine aid bir işte tercih hakları olamaz. her kim Allah'a ve Peygamber'ine asi olursa açık bir sapıklık etmiş olur.

37 hem hatırla o vakti ki, o kendisine Allah'ın nimet verdiği ve senin de ikramda bulunduğun kimseye : '' hanımını kendine sıkı tut ve Allah'tan kork! '' diyordun da nefsinde Allah'ın açacağı şeyi gizliyordun. insanlardan çekiniyordun.halbuki Allah kendisini saymana daha layıktı. sonra Zeyd o kadından ilişiğini kestiği zaman, biz onu sana eş yaptık ki, oğulluklarının , ilişkilerini kestikleri hanımlarını nikahlamada Mü'minlere bir darlık olmasın.

38 Peygamber'e Allah'ın takdir ettiği, mübah kıldığı şeyde bir darlık yoktur. bundan önce geçen bütün Peygamberler hakkında Allah'ın sünneti böyledir. Allah'ın emri ise olmuş bitmiş bir iştir.( 33/38)

Ayetler bir bütün olarak okunduğunda ve bu konudaki siret malzemelerine göz atıldığında, her şeyin Kur'an Ayetlerinde ifade edildiği gibi doğal olarak gerçekleştiği görülür. '' ONU SANA EŞ YAPTIK '' ifadesine dayanarak, bunun daha önce Rasûl'e Kur'an dışı vahiy olarak bildirildiğini söylemek ilgili Ayetle çeliştiği gibi, Peygamber'i de gelen vahyi gizlemek gibi bir töhmet altına sokar. ayrıca madem bunun gibi Peygamber'e özgü ÖZEL İŞLER Kur'an dışı vahiy yoluyla geliyordu da; bu Ayette ifadesini bulan EN MAHREM konular, niçin var olduğu iddia edilen Kur'an dışı vahiy ile değil de, Kur'an Ayetleri ile geliyordu. bu Ayetler de Kur'an dışı vahiy ile gelseydi ya! madem Rasûl'ün her tür söz ve davranışı, içinde bulunduğu toplum tarafından vahiy olarak algılanıyordu; bu ve buna benzer konuların Kur'an vahyi ile ifade edilmesine niçin ihtiyaç duyulmuştu?

Ayette de ifade edildiği gibi, Peygamber'in sıkıntısını çektiği ve '' İÇİNDE GİZLEDİĞİ '' şey, kendisine gönderilen Kur'an dışı vahiy değildir. Rasûl'ün bu konudaki sıkıntısının birinci nedeni; evlenmelerine kendisinin vesile olmasıydı; çünkü evlilikleri hep sorunlu olarak devam ediyordu. ikincisi; Peygamber'in sınıflar arası farkın önemsizliğini göstermek için tavsiye ettiği bu evliliğin, Zeyd'in gayretine rağmen yürümeyeceğini ANLAMIŞ OLMASIYDI. ancak O, bu durumun vehametini görmesine rağmen, Zeyd'e sabır tavsiye ederek evliliğin devamı konusunda onu TEŞVİK EDİYORDU. zaten Allah'ın kendisini uyardığı konu da buydu. Hz.Aişe bir rivayet'te : Allah'ın Rasûl'ü kendisine vahyedilenlerden birisini gizlemek isteseydi, muhakkak ki bu Ayeti gizlerdi ( Buhari ve Müslim) demiştir.

önceki bölümlerde de ifade ettiğimiz gibi, '' ONU SANA EŞ YAPTIK '' cümleciğindeki '' eş yaptık '' ifadesi, yani zevvecna kelimesi; geçmişte gerçekleşmiş bir olayı anlkatmanın yanı sıra, her şeyin Allah'ın iradesi ile olduğunu anlatmak için kullanılan bir ifadedir. zevvecnâ ifadesinin anlamını, Ayetin gelmesinden sonra, yani '' şu andan itibaren eş yaptık.'' diye anlamak mümkünse ve bu evliliğin vahiy geldikten sonra olduğunu ifade edenler bulunsa da, bizce uygun olan yorum Hatiboğlu hoca'nın dile getirdiği yorumdur.

'' Hz.Peygamber'e, Zeyd ile Zeyneb'i evlendirmesini emreden hiçbir Ayet gelmediği gibi, onları boşayacak Ayet de gelmemiştir. Zeyneb ile Zeyd'i, Hz.Peygamber'in evlendirmesindeki temel sebeb, evlilik kefaletinde gözetilmekte olan ırkî- nesebî ölçüyü yıkmak, manevi- ahlaki değerleri hakim kılmaktır. Hz.Peygamber, bu bakımdan bu evliliğin teşvikçisi olmuştu, ama gaybın ne getireceğini bilemezdi. gönlünden geldiği gibi hareket etti. sonuç onun istediği gibi olmadı.(...)

bu Ayette birkaç sene öncesinde geçen bahis konusu evlilikte, Hz.Peygamber'in yaşamış olduğu sıkıntı dile getiriliyor.

o zamanlar, Hz.Peygamber Zeyd'e : '' Allah'tan kork eşinden ayrılma!'' demiştir.

bunu da evliliğin sona ermekte olduğunu bildiği halde söylemiştir; zira bu evliliğe kendisi sebeb olmuştur ve evlilik ilişkilerinin düzelmesini arzulamaktadır. halbuki bu vasıfta evliliklerin çözülmesi mukadderdir, kaçınılmazdır, zorunludur.sonuçta Peygamber'in vermek mecburiyetinde kaldığı karar, mukadderata boyun eğmek şeklinde tecelli etmiş ve bu keyfiyet Kur'anî üslupla '' seni ( yani Peygamber'i ) onunla [ Zeyneb ile ] evlendirdik. '' ibaresiyle anlatılmıştır. ne var ki muahhar bir kısım alimler bunu : '' Allah, Cebrail'i gönderip Zeyneb'i Peygamber ile evlendirmiştir.'' şeklinde anlamaya gitmişlerdir.

her ne kadar ibarenin harfi manasına takılanların bu Ayeti, Kur'an dışında da Peygamber'e vahiy geliyor şeklinde yorumlamalarında bir garabet yoksa da; Kur'an uslubu açısından meseleye yaklaşanların, bu nevi Ayetleri hakkı ile değerlendirmelerine engel yoktur. Kitab ve Sünnet'in üslup özellikleri misallerle hatırlanacak olursa, görüşümüzün kabul göreceğini zannediyoruz.

şöyle ki, Kur'an'ı Kerim'in daha ilk nazil olan Ayetlerinde bu ifade üslubu ile karşılaşıyoruz. '' iqra '' : '' oku '' diye başlayan ilahi tebliğin devamında Cenab-ı Hak, insana '' kalem'i (kullanmayı ) öğretti'' ( 96/5) olarak vasıflandırmaktadır ki; Allah'ın bilgi edinmede kalemden faydalanmayı öğretmiş olması, şüphesiz ki insanoğluna bu kabiliyetin Cenab-ı Hak tarafından verilmiş olmasıdıryoksa Allah yarattığı insanı önüne oturtmuş, eline kalem vererek yazı taliminde bulunmuş diye düşünmek aklın alacağı bir iş değildir.''

sanırız Ayetin daha önce gerçekleşmiş bir olayı konu edinmesi, bazı yanlış anlayışları düzeltme ve bazı uygulamalara son verme amacı nedeniyledir. bu Ayet ile ortadan kaldırılan uygulama evlatlıklarla ilgili anlayıştı. evlatların, ancak kişilerin kendi öz çocuklarının olacağı, evlatlıkların bu tanım içerisine girmediği ifade edilmektedir.

Mehmet Yaşar Soyalan
 

33 AHZAB 37 :

Recep İhsan Eliaçık yorumu :

YAŞAYAN KUR'AN

TÜKÇE MEAL / TEFSİR

hani bir zamanlar kendisine hem Allah'ın nimet verdiği, hem de senin iyilik ettiğin kişiye : '' eşinden ayrılma, Allah'ın öfkesini çekmekten sakın' '' diyordun da Allah'ın açığa çıkaracağı şeyi içinde gizleyip insanların söz etmesinden korkuyordun. oysa korkman gereken yalnız Allah olmalıydı. sonuç olarak Zeyd, o kadından boşandığında biz onu seninle evlendirdik ki ileride evlatlıklarının boşadığı bir kadın ile evlenme durumu söz konusu olursa Müminler sıkıntıya düşmasin. böylece Allah'ın emri pratiğe çıkarılmış bulunuyor.

demek ki '' Hz.Zeynep  olayı '' olarak meşhur olan bu meselenin Kur'an'a alınıp Ayetleştirilmesinden ve böylece çağlar boyu gündenmde kalmasının sağlanmasından günümüze yönelik MESAJLAR ÇIKARMAMIZ GEREKMEKTEDİR. şu an için Muhammed, Zeyd, Zeynep vs. hepsi toprak olup gitmiştir. peki aslında aile mahremiyetine girip bizi pek ilgilendirmeyen bu olay ne maksdatla Kur'an'a alınarak ümmetin ve dolayısıyla da İNSANLIĞIN GÜNDEMİNDE kalması sağlanmıştır? bu tarihsel olay üzerinden verilmek istenen EVRENSEL MESAJLAR nedir? öyle görünüyor ki bu olay üzerinden Kur'an sonraki çağlar için şu mesajları vermektedir:

1- evlatlıklar öz oğul yerine konamaz. insanlığın zürriyeti birbirine karışmamalıdır. ormandaki hayvanlar gibi kimin kime ait olduğunun, kimin kimden geldiğinin belli olmadığı bir toplumsal hayat insanlığın soyunu tehdit eden bir durum olup nesil emniyeti açısından kabul edilebilir değildir. bu nedenle herkesi öz anne / babası ile çağırın. belli değilse belli edin, gerekirse nüfus kütükleri hazırlayın.

2- öksüzlere, kayıplara, sahipsizlere, sokak çocuklarına vs. sahip çıkın. koruyucu kardeş aileler, ağabeyler, bacılar edinin. imkanı olanlarınız evlatlık edinebilir, fakat evlatlıklarınızı kendi öz çocuklarınızın yerine koymayın. anne ve babaları bilinmiyorsa tespit edin, onları kendi anne ve babalarının ismi ile çağırın. onlara anne / babalarının ayrı olduğunu ancak yanlarında bir kardeş ve dost olarak kaldıklarını söyleyin. sevgi ve merhametle insanlara kucak açın ; imkanlarınızı paylaşın, bölüşün.

3- yanınızda evlatlık olarak büyüyen çocuklar sonuçta kendi öz çocuğunuz olmadığı için, öz çocuklarınız için geçerli hukuki sonuçlar onlar için geçerli değildir. örneğin kendi öz çocuklarınızın eşleri ile evlenemezken onların (boşadığı)eşleri ile evlenebilirsiniz. bu tür konularda kimi toplumlarda varolan yanlış ön yargılarla mücadele etmekten çekinmeyin.

4- başkasının yanında evlatlık olarak büyümüş birisi, eskiden köle dahi olsa , böyle olmayan birisi ile evlenebilir. toplumda evlatlık olarak büyüyenlere ayrımcılık yaparak '' üvey evlat muamelesi '' yapmayın. onları kimsesiz, öksüz ve garip bulup zengin, aristokrat ve varlıklı ailelerden farklı muameleye tabi tutmayın. onların diğerlerinden tek farkı '' kendi öz anne ve babalarının yanında yetişememiş '' olmalarıdır.

5- ister öz, ister üvey bütün evliliklerde tarafların birbirini sevmesi, istemesi ve duygusal yakınlık aranmalıdır. sonuçta iki kişi arasında çok özel bir ilişki olan evlilikler kim olursa olsun '' BAŞKASININ HATIRI İÇİN '' yapılmamalıdır...

Recep İhsan Eliaçık