Selam Dostlar
Önce ayete bakalım:
Bakara 187. .... Tan yerinin beyaz ipliği siyah ipliğinden sizce seçilinceye kadar yiyin için; sonra da orucu gece oluncaya değin tamamlayın....
Bu ayete göre bizler oruç tutmaya “beyaz iplik siyah iplikten ayırt edilince” başlamamız gerekiyor.
Bu ayet hakkında Hans’ın sıradışı ve dikkate değer bir yorumu var. Belki başka insanların da Hans’ın bu yorumuna benzer yorumları vardır. Ama ben duymadım, okumadım. Adamın her Ak dediğine Kara deme bağnazlığı içinde olmadığımdan ötürü Hans’ın bu ilginç ve kayda değer bakış açısını sizlerle paylaşmak ve yorumlarınızı almak istedim.
Hans ayetteki bu iplik örneksemesinin normal ölçülerdeki bir kitabın sayfalarındaki yazıların rahatça okunabilmesiyle eşdeğer olduğunu söylüyor. Hans buradan, oruç tutmaya hava kapkaranlıkken değil aydınlanmaya başladığı an başlamak gerektiği hükmünü çıkarıyor.
Seyyid Kutup da aynı kanıya varanlardan birisi. Kendi ülkesinde de oruca erken başlandığını söylüyor. Kutup’un tefsirinde ilgili ayet hakkındaki yorumundan bir bölüm:
Yani "Ufukta ve dağ doruklarında aydınlık belirinceye kadar..." Bu aydınlıktan kasdedilen şey, "yalancı şafak (fecr-i kâzib)" diye anılan gökte beyaz ipliğin belirmesi durumu değildir. İmsak vaktinin belirlenmesi ile ilgili bize ulaşan rivayetlere dayanarak diyebiliriz ki, imsak vakti güneşin doğuşundan az önceki vakittir. Biz şimdi, ülkemizdeki geleneksel ibadet takvimi uyarınca şer'i vaktinden biraz daha önce imsaka giriyoruz. Bu durum, belki de daha ihtiyatlı olma endişesinden kaynaklanıyor.
Hans bu ayetten oruca erken başladığımız hükmünü çıkarmanın yanısıra oruçlarımızı erken açtığımız hükmünü de çıkarıyor. Hans’a göre, Rabbimiz “beyaz iplik siyah iplikten ayırt edilince” diyerek bir örnekseme yapmıştır. Bu örneksemeyi de sadece orucun başlama vaktini belirtme adına değil orucun bitişinin vaktini işaret etme adına da yapmıştır. Kısacası oruç tutmaya “beyaz iplik siyah iplikten ayırt edilince” başlanacaktır ve “beyaz iplik siyah iplikten ayırt edilemeyince” sonlanacaktır. Beyaz iplik-Siyah iplik örneksemesi orucun başlangıç ve bitiş vakitlerini belirler.
Hans bu konuda haklı olarak şöyle sormaktadır: İftar vaktinde hava aydınlık değil midir? Oruçlarımızı açtığımızda “beyaz iplik siyah iplik” örneksemesi ne kadar gerçekleşiyor? Apaydınlık bir vakitte oruçlarımızı açarak bu ayetin hükmüne karşı gelmiş olmuyor muyuz?
Muhammed Esed’in malum ayet hakkındaki meali de bu açıdan Hans’ın yorumuna destek verir nitelikte. Esed “ilel leyli” ifadesinden “gece çökünceye kadar” oruca devam edilmesini anlıyor. M. Esed ele aldığımız ayetin ilgili kısmını şöyle çevirmiştir:
Bakara 187. …….gecenin karanlığından tan yerinin aydınlığı fark edilinceye kadar yiyip içebilirsiniz. Sonra gece çökünceye kadar oruca devam edersiniz….
Hans bu sıradışı ve kaydedeğer yorumunu sunarken iddialarını bilimsel kriterlere dayandırıyor mu?
Aslında evet.
Sabah güneş doğmadan önce ve güneşin batışından sonra yani sunrise ve sunset’ten önce ve sonra yani Alaca Karanlık=Twilight bölümünde ışıkla alakalı üç evre var. Bunlar Astronomical Twilight, Nautical Twilight ve Civil Twilight.
Bir Örnek:
Çorum İli İçin:
Twilight Starts: Sunrise yani Güneşin doğumundan önceki alacakaranlık bölümündeki üç evre için 4 Ekim 2005 tarihli veriler:
Astronomical: 5.10am
Nautical: 5.42am
Civil: 6.13am
Twilight Ends: Sunset yani Güneşin ufuktan kayboluşundan sonraki alacakaranlık bölümündeki üç evre için 4 Ekim 2005 tarihli veriler:
Civil: 6.47pm (18.47)
Nautical: 7.18pm (19.18)
Astronomical: 7.50pm (19.50)
Sunrise: Güneşin Doğuşu: 6.40am
Sunset: Güneşin Batışı: 6.20pm (18.20)
Çorum ilindeki vatandaşın oruca başladığı imsak vakti 5.10am. Fakat saat 5.10am’de hava kapkaranlık. Aslında bu Çorumlu vatandaş güneşin doğumundan bir önceki evrede yani havanın aydınlanmaya başladığı evrede orucuna başlamalı (Seyyid Kutubun da işaret ettiği gibi). 4 Ekim 2005 tarihinde Çorumda güneş saat 6.40 doğuyor. Çorumlu vatandaş da Civil Twilight evresinde yani saat 6.13’te yemeyi ve içmeyi kesmeli.
Görüldüğü gibi Çorumlu vatandaş orucuna Civil Twilight evresinde başlaması gerekirken Astronomical Twilight evresinde başlıyor. Yani “beyaz iplik siyah iplik” örneksemesindeki ayrımın yapılamayacağı kapkaranlık bir vakitte oruca başlamış oluyor.
Aynı çıkarsamayla şimdi de iftar vaktine bakalım.
Çorumdaki vatandaş orucunu Sunset yani Güneşin batış vakti olan 6.20pm’de açıyor. Halbuki 18.20’de hava daha aydınlık. Yani “beyaz iplik siyah iplik” örneksemesindeki ayrımın halen net bir şekilde yapılabileceği bir aydınlık vakitte oruç açılmış oluyor.Halbuki bu Çorum’lu vatandaş nasıl orucuna Sunrise’dan önceki Civil Twilight evresinde başladıysa yine aynı şekilde orucunu Sunset’ten sonraki Civil Twilight evresinde bozacaktı.
Sözün özü hava kapkaranlıkken oruca başlıyoruz ve hava daha aydınlıkken iftarımızı yapıyoruz.
Bu yoruma göre bizler orucumuza erken başlıyoruz, erken açıyoruz. Dolayısıyla oruçlarımız geçersiz oluyor.
Bu yorum hakkında sizler ne dersiniz dostlar?
Şimdi sizlere konuyla alakalı sitelerin ve programların linklerini vereceğim.
Kullanabileceğiniz programlardan birisi olan SUN’ı indirebilmeniz için: zipped version (46KB)
(Programı çalıştırdığınızda simgesini en alta sağda dip kısma atıyor. Simgeyi sağ tıklarsanız Custom Location kısmında bulunduğunuz ille alakalı verileri girebilirsiniz. Simgeyi sol tuşla tıklarsanız verilerini girdiğiniz ilin Twilight, Sunset ve Sunrise değerlerini görürsünüz)
SUN isimli programda Custom Location kısmını tıkladığınızda sizden bulunduğunuz ilin ismini ve Latitude(enlem) ve Longitude(boylam) değerlerini ve Time Zone (Time to GMT) değerini girmenizi isteyecektir.
Türkiye’nin illeri için latitude ve Longitude verileri için:
http://www.mapsofworld.com/lat_long/turkey-lat-long.html
Enlem ve boylam değerlerini girerken N(North)-S(South) ve E(east)-W(west) değerlerini de doğru girmeyi unutmayın. N-S ve E-W değerleri enlem-boylam verilerinin yanındaki N,S,E,W harfleriyle veriliyor.
Time Zone (Time to GMT) değeri Türkiye için 2’dir.
Diğer ülkeler için enlem boylam değerleri:
http://www.mapsofworld.com/lat_long/
Diğer Ülkeler için Time Zone değerleri:
http://www.worldtimezone.com/datetime.html
Karşılaştırma yapabilmeniz için Türkiyedeki imsak, güneşin doğuşu ve batışı vakitleri:
http://www.yildizliblok.com.tr/namazvakitleri.asp
Bu Takvimdeki herhangi bir il için güneşin batışı vakti ile bizim kullandığımız programlarda ve online çalışan sitelerdeki güneşin batışı vakti arasında 8-10 dakika fark var. Bu fark diyanetin konuya ihtiyatlı yaklaşımının neticesi olabilir. Program yerine sitelerden yararlannak isteyen dostlarımız için: http://aa.usno.navy.mil/data/docs/RS_OneDay.html
http://www.sunrisesunset.com/custom_srss_calendar.asp
Not: Ne Hansçıyım ne de yavan bir Hans karşıtı. Lütfen bu mevzuda konu başka istikametlere çekilmesin.
Saygılar
Alperen
|