Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Küreselleşme' olur mu, olmaz mı, var mıdır, yok mudur...

Biz tartışaduralım, 'kirli küreselleşme', adım adım ilerliyor. "Ürperme verir hayâle sık sık,/Hep bir kapıdan giren karanlık,/Çok belli ayak sesinden artık" dediği gibi şairin, çevre kirliliğinin ayak seslerini işitmemek mümkün değil.

Bir yağmur yağıyor, 40 ölü. Uzmanlar uyarıyor: "Bundan sonra hep böyle olacak. İklimler değişiyor, hazırlıklı olalım."

Sanayileşmiş ülkeler, özellikle de ABD, sorumsuzca üretiyor ve tüketiyor. 'Maliyeti artıracak' diye önlem almıyor.

Bu konuda hazırlanmış uluslararası anlaşmalara imza atmıyor. Sonuç olarak bunun cezasını bütün dünya çekiyor.

'Kirliliğin küreselleşmesi' diğer küreselleşmelerden farklı. Sermayenin, işgücünün, iletişimin.. küreselleşmelerine bir dereceye kadar engel olabilir veya yön verebiliriz. Ama kirliliğin küreselleşmesi öyle değil işte. Hava sıcaklığını yasaklayamayız, sınırdan geri çeviremeyiz. Denizler kirleniyorsa kendi karasularımızı temiz tutamayız.

Ağır ağır Yeni Zelanda'ya doğru ilerleyen buzullar gibi. Bu buzdağlarını geri çevirmek için ne yapsanız işe yaramaz artık.

Bütün olup bitenin dramatik yanı, üretimi ve tüketimi gerçekleştiren zengin ülkelerin çevre sorunundan daha az etkilenirken, bu pisliklerin bir kısmının fakir ülkelere yönelmesidir. Bu durum, Hollanda'dan gönderilen zehirli atıklarda olduğu gibi bilinçli de olabilir, aşırı yağışlara neden olan atmosferik olaylarda olduğu gibi doğal da olabilir.

 Ve bu sürecin değişeceğine ilişkin bir kanıt (şimdilik) bulunmuyor. Tam tersine, 'ekonomik büyümenin cazibesine' kapılıp giden Çin, Hindistan, Meksika, Brezilya, Türkiye gibi ülkelerin katkılarıyla sorun daha da artacağa benzer. Çin'in ekonomisinin, 40 sene sonra ABD'yi de geçerek dünyanın en büyük ekonomisi olacağı tahmin ediliyor. Dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi olan Hindistan da hızla gelişiyor.

Kimse bu ülkeleri ekonomik bakımdan geliştiği için kınayamaz. En doğal haklarıdır. Fakat ekonomik gelişmenin yayılmasıyla birlikte ortaya çıkacak olan katmerli çevre sorunları ne olacak, buna pek aldıran yok.
Ve şu paradoks gittikçe daha da belirginleşecek: Çevre sorunlarını yaratan ülkelerle bu sorunlardan zarar gören ülkeler çoğu kez farklı olabiliyor. Bu durum ahlaki açıdan kabul edilemez. En azından çevre sorunlarıyla karşılaşan ülkelerin, bu sorunları üreten ülkeler üzerinde bir yaptırım haklarının olması, tazminat veya düzeltme talebinde bulunabilmeleri gerekmez mi? Veya bu tür uluslararası sorunların çözümü için güçlü uluslararası kurumların ve mekanizmaların geliştirilmesi doğru olmaz mı?

Küresel sorunlara ulusal çözümler üretmek çok zor gözüküyor. Çevre küresel bir soruna dönüştüyse, çözümün de küresel olması gerekiyor.
Ne dediğinizi duyar gibiyim: "İyi hoş da dünyayı hâlâ ulus-devletler yönetiyor. Bu devletler neden egemenlik alanlarını daraltsınlar ki?"
Dünyanın büyük ülkeleri, geleceği görebilen büyük liderlere muhtaç. En büyük eksikliğini çektiğimiz şeylerden birisi de budur.(Türker Alkan)

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

    Mitolojide kendi kuyruğunu ısıran bir ejder motifi var. Bunu ben günümüz insanına benzetiyorum. Günümüz insanı: Yani Batı Medeniyet-bilim ve değerlerinin, hedeflerinin, ahlâkının, siyasetinin vb. oluşturduğu toplumun insanı. Bu insanın (zihniyetin) insanlığa teklifi tek cümle ile ifade edilebilir: Ne kadar tüketiyorsan o kadar mutlusun. Ötesi yok. Öte dünya yok. Hesap günü falan yok. Gün bu gün, saat bu saat. Bu insan güce hayrandır, güç (iktidar) peşindedir. Felsefesi, bilimi, sanatı her eylemi bu hedefe ulaşmak içindir. Güçle gelen konfordur. Daha iyi bir hayat, daha çok haz, daha fazla hız. Nefsin emrinde bir hayat tarzı. Nefis ise kolay tatmin olmuyor, belki de hiç tatmin olmuyor.

Tüketimin ham maddesi dünyadır. Bu insan dünyayı bitmek bilmez bir iştiha ile sömürüyor. Toprağı, suyu, havayı, ormanları, hayvanları, denizleri yok ediyor. Dünyanın önemli iklimbilimcilerinden James Hansen atmosferdeki karbon akışını tersine çevirmek için en çok on yılımız kaldığını söylemiş. Büyüme küreseldir; kirlenme de küresel. Kalkınma ve ilerleme, küreseldir. Çaresizlik de küresel. Küresel meselelerle ancak “küresel mücadele” yapılabilir. Ama nerde? O çare bildiğimiz BM'nin hiçbir işe yaramadığını gördük.

Her neyse uzatmayalım insan eli ile oluşan kıyamet adım adım yaklaşıyor. Bizler bu tablo önünde Irak'ta, Filistin'de, Lübnan'da, Afganistan'da olup-bitenleri seyrediyoruz.

Dünyada “gün tayin etme” modası var. “İklim değişikliklerine karşı küresel eylem günü” bile varmış.

Böyle günlerde bir kısım duyarlı insanlar ellerinde pankartlar ile yürüyor, konuşmalar yapıyor. Ben de diyorum ki; Bu konuşmalardan biri meselâ “Petrol savaşları”na karşı değil; bizatihi “petrol kullanmaya” karşı olsun. Petrol ürünlerine, havayı kirleten sanayiye, üretim artışına, kalkınma ve ilerleme efsanelerine karşı olsun. O zaman denecektir ki; işsizlik artar, fabrikalar durur, dünyanın dengesi bozulur, kaos olur. Doğrudur olur. Ama şu da olur. İnsanlar 24 gömlek giyeceklerine dört gömlekle yetinirler. Daha küçük evlerde otururlar. Otomobil kullanmazlar, daha az yerler, aza kanaat ederler. Tüketim ekonomisi yerine dünyaya kanaat ekonomisi hakim olur.

Bu bir fikirdir. Bir ideal. Olmayacak dua. Ama siz yine de amin deyin. Fikirsiz ve alternatifsiz kalmış dünyaya bir tekliftir. Üstelik yeni de değildir. Eskiden yaşanmış, sonra unutulmuş bir gelenektir. Peki güç sahipleri buna izin verir mi? Günümüz insanı (güçlüler) sahip olduğu konforu terk eder mi? Çoğu elde etmeye şartlanmış kişiler, bunun için savaşanlar, azla yetinmek için savaşı bırakıp tezlerini terk eder mi: terk etmez. Ama tabiat onları yola getirir. Bakınız Türkiye'de göller birer birer kuruyor, nehirlerimizde balık ölümleri oluyor, toprak süratle kirleniyor, yirmi otuz sene sonra su da bulunmayacak. Ee, o zaman ne olacak? Yoksullaşacağız, azla yetinmeye mecbur kalacağız.

Günümüz insanı “yoksulluk” konusunda da komik teklifler sunuyor. Meselâ Birleşmiş Milletler Bin Yıl Komitesi insanları mutlak yoksullukla mücadele için ayağa kalkmaya davet ediyor. Yanlış anlamayın bu bir miting, yürüyüş, teşkilat kurmak vb. değil. Sadece o gün, o saatte oturduğunuz yerde ayağa kalkıp bir dakikalık anma duruşunda bulunacaksınız.

Yürüyüşler, oturup-kalkmalar-filan. Bunlarla akan su geri çevrilmez. Muhalif olanlar gerçekten bu medeniyetin, bu bilimin, bu felsefenin, bu hayat tarzının redcileri olmalılar.

Modern teknolojiyi toptan reddetmeliler. Bunu doğuran felsefe-bilimi reddetmeliler. Bunu yürüten hukuku reddetmeliler. Konforu, tüketimi lanetleyip tek bir buğday tanesini bile hesap etmeliler. İsrafı, çılgınlığı, eğlence sanayiini finanse eden kaynakların tamamını dünyanın yoksul ülkelerine göndermeliler. R. Graudy de benzer biçimde haykırıyor:

-İçinde Allah'ın bulunmadığı ekonominizin vahşi usul ve uygulamalarını artık istemiyoruz.

-İçinde Allah'ın bulunmadığı siyasetlerinizi, milliyetçiliklerinizi, bloklarınızı, terör dengelerinizi de artık istemiyoruz.

- İçinde Allah'ın bulunmadığı menşeimiz ve gayelerimizle ilgili sorulara cevap vermekten aciz, salt kudrete sahip olmaktan başka ihtirası olmayan, bilimin zıttı bilimciliğinizi de artık istemiyoruz.” (Yüzyılımızda Yalnız Yolculuğum. Çev: Cemal Aydın, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., Nisan 2005).

Dünya o zaman gerçekten değişir. Dünya: yani toprak, hava, su, ağaç, deniz, kuş, bulut, yağmur ve arkadaşları. Bu dünya hepimize yeter, hepimizi besler. Yeter ki şu söze kulak verelim: Yılan bile toprağı kanaatla yalar. (M.KUTLU)

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Seslerin içinde belki en güzel sestir su sesi. Kuş sesi de var, hatta gece biz uyurken ağır ağır açan bir yediveren gülün sesini de sayabiliriz.

Ama biz, kulakları motor gürültüsü ile iğdiş edilmiş insanlar bu sesleri duyabilir miyiz? Sesten bir hisse kapabilir miyiz, seni içimizde biriktirebilir miyiz? Hayır, geçip gideriz öylece.

Metroya, mesaiye, bankaya, alış-verişe-eğlenceye; olmadı bilgisayarın başına koşarız. Biz, asfaltların, betonların, çeliklerin, plastiklerin, sanal görüntülerin tutsağı nesiller. Dondurulmuş yiyecek mahkûmları, poşet mağdurları, katkı maddelerinden hastalananlar, makinesı virüs kapanlar.

Barajı yapınca treni kaçırdık.

Tren gitti bir daha dönmeyecek.

Kuruyan göller artık suyla dolmayacak ve zaten sayıları parmakla sayılacak kadar kalmış turnalar bu göl kıyılarına konmayacak. Yüze yakın “turna türküsü” varmış halk müziğimizde. Radyolarda çalınıyor ama dinleyenler ömürlerinde turna görmemiş (Ne tuhaf).

Bize hayatın sudan yaratıldığı bildirildi. Bu yüzden biz de suyu “aziz” bildik. Suyun önünü kesmedik, “akan su kirlenmez” dedik. Suyu kirletmek, suya necaset sıçratmak suçtur. Su üzerinde mülkiyet iddia etmek yasaktır. Su güzeldir, temizdir, hayat kaynağıdır. İnsanoğlu hayatını su kenarında sürdürdü. Medeniyetler su havzalarında yeşerdi. Su otu besler, ağacı, meyveyi, tahılı besler, hayvanı besler, toprağı insanı besler. Su dünyayı, atmosferi besler. Su temel unsurlardan (Anasır-ı Erbaa: Hava, Toprak, Ateş, Su) biridir.

İsraf haramdır. Suyu israf daha da haramdır. Kaide böyle konulmuş; bazı sular, pınarlar, göller kutsal sayılmış. Su baş tacı edilmiş. Böyle gelmiş böyle gidecek (gitmeli) derken. Bir zihniyet idareyi metazori ele geçirmiş, ne hava dinlemiş, ne su, ne toprak. Hatta insana bile metelik vermemiş. Sen say çağdaş bir firavun.

Suyu da kirletmiş, nehirleri de; “kirlenmez canım” denilen denizleri bile.

22 Mart “Dünya Su Günü” idi. Doğal Hayatı Koruma Derneği (WWF) yayımladığı raporda aralarında Afrika'daki Nil Nehri ve Pakistan'daki İndüs Nehri'nin de yer aldığı dünyanın on büyük nehrinin (kirlenme-kuruma-yok olma) tehlikesi kapsamında olduğunu açıkladı.

Bunlara ilaveten Asya'da bulunan Yangçe, Mekong, Salween, ve ünlü Ganj nehri de aynı tehlikeye maruzdur.

Avrupa'da Tuna, Amerika'da Rio de la Plata, Rio Grande, Avustralya'da Muvray-Darling nehirlerini aynı âkıbet bekliyor.

Kendi sularımız da perişan haldedir. Ergene, Meriç, Sakarya, Menderes, Gediz hepsi kirlendi. Bazılarının suyunu tarımda kullanmak bile artık zararlı.

Bu nehirleri yokolma tehdidi ile karşı karşıya getiren şey modern teknolojidir. İnsanloğlu'nun bitmeyen ihtirasıdır. Sanayileşmenin bütün kirini, pasını, çöpünü, leşini denizlere, nehirlere attık. Nehirlerin toprakla, bitkilerle, coğrafya ile; kendi yurdu, yuvası kendi vadisi, deltası, kolları ile irtibatını kestik. Önüne bir baraj kurup sesini dahi yok ettik. Açıkçası suyun genetiği ile oynadık. Bir baraj yetmedi, bir nehir üzerine on baraj kurduk. (Küresel ısınma bütün bunların sonucu)

Eh sudur bu.

Ne de olsa canı var.

Sonunda pes etti. Bunca işkenceye dayanamadı. Kuruyor şimdi, ağır-ağır can çekişiyor. İnsanoğlu şaşkın, öldürdüğü canlıyı yeniden diriltmek istiyor. (Hem de sanayisinden, elektriğinden, konforundan vazgeçmeksizin. Hadi canım sen de). Maymunu terbiye edersin belki ama, bir nehri asla. Suya gem vurmak ile övünen insan yanıldığını çok geç ve çok fena anladı. Şimdi pirincin taşını ayıklayamıyor.

Kemal Derviş “Dünya Su Günü” münasebeti ile şunları söylemiş: “ABD ve Avrupa'nın bir aylık maden suyu parası ile temiz suya erişim sorunları yarı yarıya azalır.”

Bu ve benzeri teklifleri, formülleri çok duyarız. Ama inanın günümüzün insanı koltuğundan kalkmaz. Meğer ki elektrikler kesilmeye görsün. İşte o zaman basar yaygarayı. Şimdi “dönülmez akşamın ufkundayız”. Elektrikler kesilecek, güzel günler bitecek.

İnsanoğlu (gaflet içinde) ektiğini biçecek.

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Kimileri için ucunu Einstein'e kadar uzatarak mevcut "kıyamet senaryoları"na bir yenisini eklendi. Güya Einstein diyesiymiş ki: "Balarıları toplu şekilde ölmeye başlayınca kıyameti bekleyin." Kıyamet korkusu insanoğlunda kökleşmiş bir duygu. Bu hususta her tür kehanete, senaryoya kulak kabartıyor. Hele Amerika'da bu yıl gerçekten balarısı nüfusunun dörtte biri kısa sürede ölünce (Bu ölümler esrarını hâlâ koruyor; bizde de görüldü) insanoğlunu sıkıntı bastı.

Kıyamet senaryolarını ve kehanetleri bir yana bırakırsak arı ölümlerinin yol açacağı olumsuzluğa daha serinkanlı bakabiliriz.

ABD Tarım Bakanlığı yetkilileri insan için gerekli besinlerin yaklaşık üçte birinin böcekler aracılığı ile döllenen bitkilerden geldiğini, bu şekilde yapılan döllenmenin yüzde sekseninin de balarıları vasıtasıyla gerçekleştiğini belirtiyor.

Bakanlığın arıcılık ve döllenme programı (Vay be! Böyle bir program da var yani) yöneticisi Kevin Hackett, balarılarının ölmesini önleyemezsek nüfusun "su ve ekmeğe" kalacağını söylemiş.

Uzmanlar başta elma, ceviz, soya fasulyesi, brokoli, kereviz, kabak, hıyar olmak üzere doksandan fazla sebze ve meyve türünün üremek için böceklerin aracılığına muhtaç olduğunu kaydediyor. Bu böcekler içinde balarısı başta geliyor. Bir tek arı, bir gram bal için kilometrelerce uçuyor, binlerce çiçeğe konuyor. Zaten bu arıların, karıncaların ve bilumum böceklerin nasıl bir düzen içinde kendi hayatlarını sürdürdükleri; buna bağlı olarak etraflarını kuşatan ekosistemi nasıl ayakta tuttukları başlı başına bir mucize.

Arılar ölüyor ve bu ölümlerin karnı tok, sırtı pek insanları nasıl bir korkuya sürüklediği anlaşılıyor.

Peki karnı tok, sırtı pek olmayan insanlara ne diyeceğiz?

Onların toplu ölümlerini nasıl karşılayacağız? Afrika'da ve dünyanın başka mahrumiyet bölgelerinde açlıktan, susuzluktan kırılan binlerce çocuğa, binlerce gence-ihtiyara ne diyeceğiz?

Dünyayı ve insanlığı çok çok düşünen, insan sevgisi ile dolu, medenî, zengin, tuzu kuru olan adamlar aslını ararsanız bunu hiç de dert etmiyor.

Ama "dert etmemek" racona ters. İmaj bozan bir tutum. Bu sebeple "açlara yardım" için ara sıra dünya çapındaki şöhretlerini, şarkıcılarını, sinema oyuncularını sahneye çıkarıyor; konserler düzenliyor, yardım paketleri dağıtıyorlar.

Yine de bu pembe tablonun gerisinde o bölgelerin doğal kaynaklarını sömürmek için alttan alta acımasız bir savaşı sürdürüyorlar. Aşiretleri, kabileleri birbirine düşürüyor; sonu gelmez ayrılıklar-çatışmalar-katliamlar yaratıyor, iktidar kuruyor, iktidar yıkıyorlar, iki de bir ihtilal çıkartıyorlar.

Gücün hakimiyeti vebanın kara eli gibi kara kıtanın üzerinde dolaşıp duruyor.

Sadece kara kıta mı?

İşte Ortadoğu.

Afganistan'dan Fas'a, Sahra Çölü'ne kadar uzanan yaralar. Kan gölüne dönen beldeler. Düşünün Bağdat'ta hemen hergün yüze yakın insanın, çoluk-çocuğun ölmesine alıştık sanki. (Böyle bir alışkanlıktan daha korkunç ne olabilir).

Bunların ölümü arıların ölümü kadar dikkat çekmiyor.

Bu ne kadar intihar komandosu, bu ne kadar bomba.

İnsanın ölüme, bu tür ölüme alışması, kayıtsız kalması, çaresiz kalması ne demek? Yani bu bir savaş mı? Bu bir takım değerler uğruna verilen mücadele mi? Bu Ortadoğu'ya demokrasiyi getirmenin tek yolu mu? Nasıl olacak bu "demokrasi"? Gerçekten inanıyor musunuz?

Arılar ölürken ben Bağdat'ta bir hasta çocuk ile annesini düşünüyorum. Kadın her tehlikeyi göze alarak belki bulurum bir ilaç diye kendini sokağa atıyor.

İlaç bulabilecek mi?

Eve dönebilecek mi?

Çocuğu iyileşecek mi?

Arıların tamamı ölmeden bu çatışma bitse diyorum. Anne ilacını bulsa, evine dönebilse.

Orada bir kıyamet yaşanıyor.

Demek ki Bağdat'ın bütün balarıları çoktan ölmüş.

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

  Metin Münir-Milliyet         

                 Zararsız