Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

İslam Modernizminin Genel Bir Değerlendirmesi(1)

İslam tarihine baktığımızda, ilk fırkalaşma hareketlerinin, her ne kadar ağırlıklı olarak siyasal sebeplerle baş göstermiş olsa da, itikadî yönü olan ayrılıklara dayandığını görürüz. Haricîler’in, Şia’nın, Mürcie’nin, Mu’tezile’nin… ve bunların alt gruplarının gerek Ehl-i Sünnet ile, gerekse birbirleri arasında düştükleri ihtilaf, en temelde farklı İslam anlayışlarından kaynaklanmaktaydı.

Keza her ne kadar Haricî anlayışın temelinde siyasal hedefler gözleniyor idiyse de, bu, neticede iktidarı ele geçirmek için yine “içeriden” bir muhalefeti temsil ediyordu.

Ancak aynı durumu günümüzde İslam Modernizmi’nin temsil ettiği hareket için söylemek oldukça zor. Zira İslam Modernistleri, fikrî temellerini büyük ölçüde Oryantalist çalışmalara borçlular.

Bunu gerek zımnen, gerekse açıktan kendileri de ifade etmekten geri durmuyorlar. Oryantalizm’in İslam dünyasını fikrî olarak “çözümlemek” ve “çökertmek” gibi temel bir hedefi bulunduğu vakıası ise, ayrıca vurgulanmaya ihtiyaç göstermeyecek kadar aşikâr…

Dolayısıyla İslam Modernizmi, bu noktada, kullandığımız kelimeyle “sakıncalı” bir duruşu temsil ediyor. Çünkü hareketin fikrî temellerinde soru işaretleri var.

Oryantalistlerin Ortaya Koyduğu ve Modernistlerin Kullandığı Argümanlar Doğruysa?

Evet, kasdettiğimiz sakınca ve soru işaretleri tam da bu noktada yatıyor. Oryantalistler’in, İslam araştırmalarında kullandıkları yöntemlerden tutunuz da, ortaya attıkları iddialara kadar –tek tük istisnaları bulunduğunu da teslim etmekle birlikte– İslam’a karşı önyargılı hareket etmediklerini düşünmek isteyenler, ya “çocukça”, ya da “çılgınca” davranmamızı bekliyorlar demektir.

Tıpkı Pavlos ve ondan sonraki din adamlarının Hristiyanlığa ve İncil’e reva gördükleri muamelelerde olduğu gibi, İslam’ın ve onun kaynaklarının bize intikalinde temel fonksiyon icra etmiş olan “ilk nesiller”in de benzeri bir tahrip ve tahrif içinde olduklarını; müfessirlerin Kur’an’ı İlahî iradeye aykırı düşecek şekilde tefsir etmek suretiyle tahrif ettiğini, muhaddislerin hadis uydurduğunu, fakihlerin kendi anlayışlarını “din” diye kodifike ettiğini… hasılı geçmişten bize intikal etmiş ilmî birikimin, büyük ölçüde “yanlış” bir İslam anlayışının ürünü olduğunu, kullandıkları tabirler farklı olmakla birlikte özde bunu ifade edecek biçimde –Efganî-Abduh-R.Rıza çizgisinden, Seyyid Ahmed Han’a, Musa Carullah Bigiyef’ten Yaşar Nuri Öztürk’e, Hindistanlı, Mısırlı, Kazanlı, Türkiyeli… pek çok isme kadar– iddia etmeyen bir modernist var mıdır?

DEVAM EDECEK İNŞAALLAH...

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

İslam Modernizminin Genel Bir Değerlendirmesi (2)

Biz Kur’an’a dayanıyoruz!...

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

İslam Modernizminin Genel Bir Değerlendirmesi (3)

Sahabe’nin otoritesine itiraz!

Yine yukarıdaki soruya cevap sadedinde mutlaka ifade edilmesi gereken bir hususa da şudur: Modernistler’in ortak temel kanaatlerini oluşturan en esaslı argüman, Kur’an’dan başka güvenilecek bir kaynak olmadığı ve esasen böyle bir kaynak aramanın Kur’an’a aykırı olduğu tezidir…

Bir cümleyle özet olarak ifade edilen bu husus hakkında, Modernistler’in görüşlerini tahlil etmek için ciltlerce kitap yazılsa sezadır. Zira karşımızda oldukça geniş bir yelpaze oluşturan fikirler cümbüşü var.Kur’an’ın nasıl bir kitap olduğu, muhtevasının nasıl anlaşılması gerektiği, ne maksatla ve nasıl indirildiği, olaylara ve problemlere çözüm getirme tarzı ve bu çözümlerin günümüze uygulanma kabiliyeti… bütün bu hususları Sünnet, sebeb-i nüzul rivayetleri ve Sahabe’nin anlayışı gibi belirleyicilere başvurmaksızın sağlıklı ve kabul edilebilir tarzda çözüme kavuşturmak mümkün olmadığı için Modernistler’in bütün bu hususlar hakkında alabildiğine farklı kanaatler benimsedikleri görülmektedir.

Hal böyle olunca, “Kur’an’dan başka kaynak tanımayız” şeklindeki yaklaşımın da içi boş bir slogandan başka bir şey olmadığı ortaya çıkmaktadır.

Esasen yukarıda zikrettiğimiz belirleyicilerden sarf-ı nazar ederek sağlıklı ve tutarlı bir Kur’an anlayışı geliştirmek mümkün değildir. Bu tesbitin doğruluğunu ortaya koymak için öyle fazla uzaklara gitmeye de gerek yok. Sünnet’in bağlayıcılığı, kadının örtünmesi, faiz, miras, kısas, haddler… gibi pek çok konuda, hepsi de “Kur’an’dan başka kaynak tanımayız” diyen kimselerin ileriye sürdükleri görüşlere bakınız; birbiriyle uzlaştırılması mümkün olmayan bir vadi dolusu çelişki ve çatışma göreceksiniz… Dolayısıyla eğer sistemli ve bütüncül bir İslamî anlayışa ulaşabilmek için yukarıdaki slogan yeterli olsaydı, bugün pek çok “mesele”nin çoktan aşılmış gerilerde bırakılmış olması gerekirdi.

Buradan hareketle şunu rahatlıkla söylemek mümkün: Adına “Modern İslam düşüncesi” dediğimiz olgu, genel olarak kendi içinde tutarlı ve sistematik bir yapıya tekabül etmiyor. Bölük-pörçük, şuradan-buradan –ama büyük ölçüde Batı düşüncesinden ve Oryantalist çalışmalardan– derleme, derme-çatma bir “düşünceler yığını” ile karşı karşıyayız.

Kendisini “Modernist” olarak ifade eden zevatın düşüncelerine kuşbakışı baktığımızda, İslam kültürüne karşı genel bir olumsuz/eleştirel tavır görüyoruz; ancak yere inip de Modernistler’in arasına karıştığımızda, aralarında –deyim yerindeyse– hem “esasta”, hem de “usulde” önemli görüş ayrılıkları bulunduğu gerçeği ile yüzyüze geliyoruz. Bu tesbit, bizatihi onlar arasındaki görüş ayrılıkları hakkında herhangi bir yargılamada bulunmaktan ve aralarında hakemlik etmekten çok, az önce de ifade ettiğim gibi, ortaya sistemli ve bütüncül bir yapı koyamamış oldukları hususunun altını çizmek içindir.

Alternatif nerede?

1400 yıllık devasa bir birikimin karşısına geçip, onu eleştiriye tabi tutma iddiasındaki bu anlayış, eğer yıkmaya yeltendiği bu yapının alternatifini son ikiyüz yıldır ortaya koyamamış ise, ortada ciddi bir problem var demektir. İşte bu anlayış eleştirilmeli, hem de bireysel gayretlerle sınırlı olarak değil, daha uzun soluklu ve çok yönlü ilmî faaliyetlerle eleştirilmelidir.

Yukarıda Modern İslam düşüncesinin “derleme” ve “derme-çatma” bir yapıya sahip olduğunu söyledik.Bazıları,gerek bu tesbit, gerekse Modernistler’in kendi aralarında –tabir ettiğimiz veçhile– “esasta” ve “usulde” ihtilaf halinde bulundukları durumu, bizatihi Modern İslam düşüncesinin yanlışlanması için yeterli midir?Yani bu düşüncenin sistematize edilememiş olması, temel hareket noktalarının yanlış olduğu anlamına gelir mi? İddialar haklı, ama ifade ediliş biçimleri yanlış olamaz mı? Şeklinde haklı da olsa soru sorabilirler.

Şayet mesele bundan ibaret olsaydı, bu soruya gönül rahatlığı içinde ve bütün içtenliğimizle olumlu cevap verebilirdik. Ne var ki karşı karşıya bulunduğumuz durum buna imkân vermiyor. Meseleyi anlaşılabilir kılmak için hadiseye biraz daha yakından bakmamız gerekecek.

İslam Modernistleri’nin ortaklaşa dile getirdikleri hususların başında şu nokta gelmektedir: “Eğer geçmişte İslam doğru biçimde anlaşılmış olsaydı, bugün Müslümanlar bu durumda olmazdı. Eğer günümüzde İslam dünyasının içinde bulunduğu yürekler acısı durumun sebebini, Müslümanlar’ın İslam anlayışında aramazsak, nerede arayacağız? O halde İslam’ın temel kaynağı olan Kur’an’dan başlayarak Müslümanlar’ın tarih içinde oluşturmuş bulunduğu İslam anlayışını yeniden gözden geçirmek bir zarurettir.”

İslam Modernizmi’ne hayat veren en temel anlayış budur. Benim itirazım da temelde işte bu noktayadır. Zira yukarıdaki tesbit, bugün bizim bilinçaltımızda bir şekilde kendisine “tartışmasız” yerler edinmiş birtakım temel kabuller üzerine inşa edilmiştir. Nedir bunlar? Temelde şunlardır: Bugün gelinen noktada Batı’nın temsil ettiği bilim, medeniyet, kültür, teknoloji… tarz olarak, mantalite olarak, varlığı ve eşyayı anlamlandırma biçimi olarak doğrudur; çünkü bugün Batı bunlar sayesinde üstün ve hakim konumdadır.

DEVAM EDECEK İNŞAALLAH!...

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

İslam Modernizminin Genel Bir Değerlendirmesi (4)

Yanlış anlayış

İşte bu anlayış yanlıştır. Zira Batı’nın bugünkü konumunu elde ediş biçimini görmezden gelmektedir. Bu konumun temelinde, kendileri dışındaki dünyayı –yüzyıllarca ve acımasız biçimde sürmüş bulunan– “sömürme” vakıası vardır.

Batı’nın üretme ve tüketme tarzında bu vardır, gerçekleştirdiği teknolojik sıçramanın temelinde bu vardır. Batı’da bugün yükselen değer olarak “insan hakları” diye bir kavram varsa, bunun temelinde hakkı en acımasız biçimlerde yenilmiş milyonlarca insanın; “kadın hakları” diye bir kavram varsa, yüzyıllarca “şeytan” ve “cadı” olarak görülmüş ve bu sebeple en olmadık muamelelere maruz bırakılmış kadının ah-u enini, kanı ve gözyaşı vardır.

Burada “Bu süreçlerin yaşanmış olması, Batı’nın bugün temsil ettiği değerler sisteminin İslam açısından olumsuzlanmasını mı gerektirir?” şeklinde bir soru ile karşılaşabiliriz.

Bu, gerçekten temel ve çok önemli bir sorudur ve bu soruyu cevaplandırmak için en başa, “vahyin maksadı” veya “ilahi Muradın” meselesine gitmeliyiz.

Allah Teala, insanlığın “doğru yoldan” her sapışında, sonsuz rahmetinin bir tecellisi olarak onlara peygamberler göndermiş ve bu peygamberlere ilettiği vahiyler ile onların tarz-ı hareketlerini belirlemiştir. Bir diğer deyişle insanoğlunun gerek bu dünyada ve buna bağlı olarak gerekse öte dünyada saadeti yakalaması, ancak ve ancak bu ilahî rehberliğin ardına düşmesiyle mümkün olacaktır. Bu durum, son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v)’in gönderilişine kadar böylece devam etmiş ve nihayet Alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamber Efendimiz (s.a.v) ile vahiy süreci sona ermiştir.

Hz. Peygamber (s.a.v)’in getirdiği mesajın evrensel olduğu ve O’nun, “bütün insanlara ve cinlere” peygamber olarak gönderildiği gerçeği göz önünde bulundurulduğunda ortaya şöyle bir durum çıkmaktadır: Gerek Kur’an ve gerekse onun canlı tefsiri olan Sünnet, tarihler ve coğrafyalar üstü bir rehberliğe ve bağlayıcılığa sahiptir.

Şu halde gerek temel/genel ilkeler olarak, gerekse tek tek olaylara getirilen somut çözümler olarak Kur’an ve Sünnet’in ihtiva ettiği bütün ilkeler, bütün emir ve yasaklar –teknik ayrıntıları Usul kitaplarında belirtildiği üzere– evrenseldir, her zaman ve mekân için geçerlidir, bağlayıcıdır.

İşte meselenin can alıcı noktası burasıdır. Kur’an, “insanlığı saadete ulaştıracak ilahî/tabii/fıtrî değerleri ben ihtiva ediyorum” derken, Modernistler, insanlığın kurtuluş ve saadetini ancak bugün Batı’da hakim değerler sisteminin sağlayabileceğini iddia ediyorlar. Kur’an ve Sünnet, haksız yere bir cana kıymış olan kimsenin –kısasa kısas ilkesi gereği– öldürülmesini isterken, faizi, zinayı ve genel olarak fuhşu, içkiyi, kumarı… yasaklarken, Batı’nın temsil ettiği değerler sistemi bütün bu hususlarla çelişmektedir.

Şimdi bir yol ayrımında bulunuyoruz: “Bugünün küresel ekonomik sistemi içinde faizi yasaklamak mümkün değildir; Batı’nın insan hakları anlayışı, bir kişiyi değil, 30 bin kişiyi de öldürmüş olsa, katilin ölüm cezasına çarptırılmasını reddetmektedir” deyip, bu ve benzeri konularda ilahî hükmü elimizin tersiyle iterek Batılı anlayışı mı benimseyeceğiz, yoksa, “Ey iman edenler! Öldürülenler hakkında kısas sizin üzerinize farz kılındı. (…) Ey akıl sahipleri! Sizin için kısasta hayat vardır” (2/el-Bakara, 178-9), “O ribayı yiyenler, şeytanın çarpmış olduğu delirmiş kimse gibi kalkarlar. Bu ise onların, “Alışveriş de riba gibidir” demeleri sebebiyledir. Oysa Allah alışverişi helal, ribayı ise haram kılmıştır…” (2/el-Bakara, 278) diyerek kısası ve faiz yasağını hayatın temeline yerleştiren Kur’an’ın bu evrensel/ebedî tesbitini mi kaale alacağız?

Dolayısıyla şunu söylemek durumundayız: Batı’nın bugün benimsediği ve temsil ettiği değerler sistemi içinde Kur’an ve Sünnet’in öğretileriyle/talimatlarıyla çelişen/çatışan taraflar varsa –ki vardır–, bunların genel geçer evrensel değerler olarak nazar-ı itibara alınması mümkün değildir. Kur’an ve Sünnet’in getirdiği sistem ile çelişmeyen hususlara gelince, bunlar zaten vahyin tasdik ettiği ve benimsenmesini istediği hususlar olarak özde İslamî olduğu için burada herhangi bir problem yoktur.

Günümüzde sık sık dile getirilen hususlardan biri de şu: Deniyor ki, “Din ile Fıkıh birbirinden ayrı şeylerdir. Din, vahiyle bildirilen hususlardan oluşurken Fıkıh, fakihlerin faaliyetlerinden oluşmuştur. Dolayısıyla Din değişmez, ama Fıkıh değişebilir.” Bu konuda neler söylenebilir?

Evet, modern zamanlara ait iddialardan birisi de bu şekilde formüle ediliyor. Burada iki önemli tesbitten Söz edebiliriz. Arz edelim: İmam eş-Şâfi’î (rh.a) –anlam olarak– şöyle diyor: “Kur’an, Sünnet’e boş bir alan bırakmıştır, Sünnet de alimlere.”Tarihte malumdur ki,bu boş alan ehlince değerlendirilmediği ve sağlam bir zemine oturtulmadığı müddetçe bu boş alan, suistimal edilmiş sonuçta birbirinden farklı ve korkunç boyutlara ulaşan bölünmeler ortaya çıkmıştır. Muhammed Zahid el-Kevserî merhum da şu tesbitte bulunuyor: “Fıkıh, “din bilgisi” demektir. Dolayısıyla “din” ile “din bilgisi” birbirinden farklı şeyler olamaz.”

Esasen “Din başka Fıkıh başkadır” şeklindeki ayrım, mantık olarak yanlıştır. Çünkü vahiyle bildirilen hususları “anlamak”, bizatihî beşerî bir faaliyet olduğuna göre, bu ayrımdaki “Din” kısmını, beşerî bir faaliyet olan “anlama” işinden soyutlamak mümkün değildir.

DEVAM EDECEK İNŞaALLAH!...

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Modern İslamın Genel Bir Değerlendirmesi (5)

Şahsi görüşle hüküm vermek yasaktır

Öte yandan “Fıkıh” her ne kadar beşerî bir faaliyet alanını ifade ediyorsa da, bu faaliyet vahiyden bağımsız değildir. Böyle olduğu içindir ki, “Din’de şahsî görüş ile hüküm vermek” yasaklanmıştır. Bu demektir ki, “Fıkıh” da vahyî bir temele dayanılarak tesbit edilmek/oluşturulmak durumundadır.

Zaten –Kıyas’ı teoride kabul etmeyen ama fiiliyatta ona başvurmaktan kaçınamayan Zahirîler’i dışarıda bırakırsak– Müçtehid İmamlar’ın (Rahmetullahi Aleyhim Ecmain) tümünün epistemolojik olarak benimsedikleri ortak tavır, Şer’î deliller dizgesini Kur’an-Sünnet-İcma-Kıyas şeklinde olmuştur. Burada Kur’an’ın vahiy olduğu noktasında herhangi bir problem yoktur. Genel kabul gören anlayışa göre Sünnet’in de “dinin tebliği” alanına giren ögeleri vahye dayanmak durumundadır. İcma’a gelince, onun da genel olarak Kur’an’dan veya Sünnet’ten bir dayanağa (senet) istinat ettirilme zarureti vardır. Geriye Kıyas kalmaktadır ki, o da hakkında Kur’an veya Sünnet’te bir hüküm bulunmayan bir meseleyi, aralarındaki illet birliğine dayanarak bu iki kaynakta hükme bağlanmış bir meseleye havale ederek çözmek demektir. Bu itibarla Kıyas da sonuçta nassa dayanmaktadır.

Dolayısıyla;“Din-Fıkıh ayrımı”nı kabul edenlerin bu davranışı doğru kabul edildiği takdirde, elimizde sadece Kur’an’da (ve Sünnet’te?) zikredilen itikadî meseleler kalmaktadır ki, yukarıda da belirtmeye çalıştığım gibi bunların muhatabı da “insan aklı” olduğuna göre, “derinlemesine kavrayış” demek olan “Fıkıh” burada da devrede olmak durumundadır. Şu halde böyle bir ayrımı kabul etmenin mümkün olmadığını söylemek zorundayız.

Esasen cinlerin, meleklerin ve şeytanın ontolojik/haricî bir varlığı bulunup bulunmadığı, mucizeler, cennet ve cehennemin mahiyeti… gibi birçok itikadî meselenin bizzat Modernistler’in tartışma alanı içinde kendilerine bir yer bulmuş olması, yukarıda ifade ettiğimiz anlamıyla “Fıkh”ın bu alanda da icra-i faaliyet ettiğinin en açık göstergesi değilse nedir?

Şurası açıktır ki, böyle bir ayrımın gündeme sokulması, Fıkh’ın faaliyet alanına giren ve dolayısıyla hayatın her boyutunu kuşatmış bulunan dinî hükümlerin hayatın dışına itilebilmesinin zeminini hazırlama amacına matuftur. Seküler zihinlerin ifrazatı olan bu yaklaşımın, dinin doğasına müdahaleden başka bir anlamı yoktur. Din ise beşer müdahalesine –yapısını belirleme anlamında– kapalıdır.

Burada ;dinî hükümler zamana ve duruma göre değişmez” mi şeklinde bir soru sorulabilir.

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Modern İslamın Genel Bir Değerlendirmesi (6)

Son olarak şunu söylemek gerekirse ,Modern İslam düşüncesini eleştirirken işin doğrusunun ne olduğunu da ortaya koymak gerekir.Çünkü hiçbir ilmî eleştiri, yanlış bulunarak eleştirilen görüşün alternatifi veya doğrusu ortaya konmadan yapılamaz. Yapılırsa, bunun adı “eleştiri” değil, “karalama” ve “itham” olur.Şunu gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz ki, şimdiye kadar eleştiri konusu yaptığımız hususlar hakkında işin doğrusunu –tesbit edebildiğim kadarıyla– ortaya koymadan, muhatabımın görüşlerini sadece yanlış ilan etmekle yetinmek gibi bir tavrım hiçbir zaman olmadı. Dolayısıyla yazdıklarımız dikkatli bir gözle okunacak olursa, aynı zamanda bizim ne dediğim hakkında da açık bir kanaat sahibi olunacaktır.

Müsteşrikler, Batı dillerinde yaptıkları İslâmiyat çalışmalarında “Sünnet” ve “Hadis”i “ tradition ” (gelenek) kelimesi ile ifade ettiler. Bu, onların, Sünnet ve Hadis'i (tıpkı kendi geçmişlerinde olduğu gibi) Rasul -i Ekrem s.a.v. Efendimiz'den sonra gelenlerin O'na atfettiği ve fakat aslında O'na ait olmayan bir yığın söz ve uygulamalar olarak ya da toplumun zaman içinde oluşturduğu örf, an'ane , adetlerle aynı özelliğe sahip, onlardan farklı ve üstün bir yanı bulunmayan bir olgu olarak nitelendirmelerinin sonucuydu.

Müsteşrikler'in *, çalışmalarını Sünnet sahasına kaydırdıkları dönemlerde yaygın olarak kullanılmaya başladığı dikkat çeken bir kavram “gelenek”.

İslâm dünyasında onların çalışmalarından etkilenen bir takım ilim adamı ve araştırmacılar, bu kavramı, onu oluşturan ve anlam sınırlarını belirleyen dinî ve kültürel arka planı dikkate almadan İslâm dünyasına aktarınca, bize tamamen yabancı bir düşünme biçiminin anahtar kavramlarından biri dilimize yerleşmiş oldu. Dolayısıyla kendisi öz Türkçe olmasına ve dilimizde öteden beri kullanılagelmesine rağmen, “gelenek” kelimesi anlam genişlemesine ve dönüşüme uğrayarak islâmî ilimler alanında kaleme alınan hemen her metinde rastlanan bir “kavram” haline geldi.

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Selam Abidin,

İstersen ben devam edeyim, sen daha fazla zahmet etme. Lütfen forum ilkelerine uygun davranınız.

http://www.tahavi.com/makaleler/025.html