Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Yıllar yılı Anadolu insanı büyük şehirlere taşındı. "Göç" bu ülkenin değişiminde başlıca etken idi. Niçin bunca insan yerini-yurdunu terkedip gidiyordu. Gidiyordu çünkü devir değişmiş, eski hayat tarzının yerini yeni hayat tarzı almıştı. İnsanlar "daha iyi şartlarda" yaşamak istiyor, çocuklarının istikbalini düşünüyorlardı.

Nüfus artmış, mevcut işlenebilir arazi aileyi geçindirmez olmuştu. Ölenlerin ardından sürekli miras yoluyla bölünen arazi verim açısından da artık işe yaramıyordu.

Geçmişte bu problem "gurbetçilik" yoluyla çözüme kavuşmuştu. Eli iş tutan erkekler, eğer arazi aileyi beslemeye yetmiyorsa, unu öğütüp ambara koyduktan sonra büyük şehirlere çalışmaya giderdi.

Henüz büyük şehirlerin sanayi kapasitesi dar olduğundan gelen iş gücü sanayide iş bulamaz; kapıcılık-hamallık-boyacılık-inşaat-kahvecilik-garsonluk vb. gibi hizmet sektöründe çalışır; bazıları işportacılık yapardı. Bu gelenlerden bazıları şehrin civarında oluşmaya başlayan gecekondu semtlerine uğrar; hemşehriler yanında onlar da bir hazine arazisi çevirir (Ki bu kişiler bu semtlerin şehrin ortasında kalması sebebi ile emlak zengini oldu), kimisi daimi bir iş tutunca ailesini de yanına alırdı. O yıllarda iş imkanı daha fazla, mesela "İstanbul'un taşı toprağı altın" idi.

Çalışanlar akraba yanında, bekar odalarında, ucuz otellerde kalır; yemez-içmez para biriktirir, bu para ile sılaya dönerdi.

Geride kalan gelinler, kızlar; yeni evli kadınlar, küçük çocuklar, yaşlı ana-babalar, dedeler gidenlerin yolunu gözler; bu münasebetle her haneden, her tarladan, her dağ başından dertli gurbet ve hasret türküleri duyulurdu.

"Göç" zamanla hızlandı. Mesela Sivas'ın 216 Köyü tamamen boşalmıştı. Arazileri susuzdu. Bire beş anca veriyor, aileyi doyurmuyordu. Doktor, öğretmen, yol yoktu. Fukaralık çoktu. Devletin eli bunlara erişmiyordu. Oysa insanlar eğitim, sağlık, güvenlik, beslenme, konut vb. gibi temel ihtiyaçların artık daha gelişmiş ve yaygınlaşmış uygulamasını istiyordu. Gittikleri batı kentlerinde bunları görüyorlardı.

Altmışların başında çıkan bir fırsat köylünün yüzünü güldürdü. Avrupa, işçi istiyordu ve çok para veriyordu. Öyle ki Almanya'da çalışan ve para biriktiren bir köylü, dönüşünde bütün bir köyü satın alacak para getirebiliyordu. Öğretmenliğim sırasında benzer bir olayla karşılaştım. Çalıştığım vilayetin küçük bir ilçesinin Belediye Başkanı Almanya'ya işçi yazılmıştı. Sırası gelince başkanlıktan istifa edip gitti.

Almancı parası hem köylünün yüzünü güldürdü, hem o yıllarda dövize fevkalade ihtiyaç duyan devletin ihtiyacını karşıladı; hem Anadolu'da, hem büyük şehirlerde yatırımlara yol açtı. (Daha sonra bu tasarrufların bir takım şirketler tarafından türlü şekillerde toplanıp batırıldığına şahit olduk).

Artın cin şişeden çıkmıştı.

Ağrı'lı bir çobana soruyordun, daha dün Stockholm'den gelmiş. Milletin gözü açılmıştı ve göç büsbütün hızlanmıştı.

Toprağını bırakan soluğu ya Avrupa'da, ya büyük şehirde alıyordu. Köylerde sadece yaşlılar kalmıştı.

Gün geldi şehirler de bu yükü kaldıramaz oldu. Çarpık – köksüz - yanlış sanayi - yanlış şehirleşme tam bir yağmaya dönüşmüş; siyasi iktidarlar bu yağmaya çanak tutmuştu.

Pek tabii olarak işsizlik başgösterdi. Peş peşe gelen iktisadi krizler mevcut dengeleri alt-üst etti. Dengesiz toplum değerlerini yitirdi, her sokakta bir çete oluştu.

Geçen zaman içinde tarımda gelişmeler olmuş, çarık ve öküz kalkmış, gübre – kredi – tohum - su imkânları nisbeten artmış; arazisi iyi olanlar bayağı kazanmaya başlamışlardı.

Daha sonra alternatif ürünler devreye girdi. Seracılık neredeyse bütün ülkeye yayıldı. İletişim ve ulaşım imkanları arttı. Artık insanlar Karakış'ta domates - salatalık yiyebiliyorlardı.

Bazı bölgelerde bazı ürünler (mesela kiraz, organik çilek vb) yüksek ücretlerle ihracata gidiyor, köylü bayağı kazanıyordu.

Sulama faaliyetleri ile pek çok susuz arazi suya kavuşmuştu.

Toprağını terkeden, şehre yerleşen, çoluk - çocuğunu okutmaya çalışan köylünün bir gözü Anadolu'da bu olup - bitenlerde idi. Yazları köyüne gidiyor, değişimi gözüyle görüyordu. Ama işte ne yazık ki; artık çoluk-çocuğu büyük şehre alışmış, orada iş tutmuştu. Köye ancak yazları, tatil için geliyorlardı.

İş imkanı iyice daralıp, gençler de (hatta üniversite mezunları da) iş bulamaz hale gelince sıladaki tarlalar hatıra geldi. Bazı bölgelerde bazı babalar yeniden traktöre, pulluğa, fidan dikmeye, besi yapmaya sarıldılar. Bir tarla organik çilek büyük servet demekti. Geri dönüp bu işlere başlayanlar çoğaldı. (Son birkaç yılda tarımda istihdam % 13 artmış. Radikal 26 Ekim 2010).

Bana sorarsanız bunu bir kampanyaya dönüştürmek lazım. Anadolu toprakları eski sahiplerini veya onların işsiz kalmış çocuklarını bekliyor. Bu hamleyi devlet yapabilir. Bir kilo çelik yerine bir kilo çilek üretelim. Hem böylece çevreyi de korumuş oluruz.