Uydurma hadisler konusunda şu ana kadar hazırlanmış olan tüm kaynak eserler bu çalışma ile tek eser halinde sizler için hazırlandı…



Hadis diye bildiğimiz ibadet ve düşünce hayatımıza girmiş bir çok sözün aslında hadis olmadıklarını bu eserde delilleriyle görecek hayretler içerisinde öğreneceksiniz…

Resülullah Sallallahu Aleyhi vesellem bu konuda şöyle buyuruyor:

“Kim benden,benim söylemediğim bir şeyi söylerse, o şimdiden cehennem ateşindeki yerine hazırlansın.”

(Buhari,ilim bölüm 38 hadis 109)

Uydurma Hadisler serisi konu ile ilgili herhangi tek bir kitabın çevirisi değildir. Mevzu hadis konusunda çok yorucu ve titiz çalışmalar yapmış ve bu konuda çok değerli eserler ortaya koymuş olan Hadis Alimleri’nin konu ile ilgili onlarca kaynak eserleri taranarak yorucu ve yıllar süren titiz bir çalışma ile tek bir kaynak eser mahiyetinde istifadenize sunulmaktadır.

Ali el-Kari’nin el-Esrar ve el-Masnuu, Şevkani’nin el-Fevaidi, Süyuti’nin, ed-Dürer’i, Camiussağir’i, el-Leali’si, Heysemi’nin Mecmauzzevaidi, Ezheri’nin Tahzirul Müslimin’i, Sağani’nin Mevduatı,

Ibn Cevzi’nin Mevduatı, Ibn Kayyım’ın el-Menar’ı, Sehavi’nin, el-Makasıd’ı, Ibn Arrak’ın Tenzih’i, Iraki’nin el-Muğni’si, Ibn Teymiye’nin Ulumul Hadisi, el-Hut’un, Esnalmetalib’i,  Kütübi Sitte, Fethul Bari, Umdetul Kari, Elbani, Askalani gibi zatların eserlerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Sizleri kitapla baş başa bırakıyoruz

Merhum Mehmet Akif Ersoy’da bu konu hakkında şikayetini şu mısralarıyla dile getirmektedir.

Kitabı, Sünneti, Icmaı kaldırıp attık;

Havassı maskara yaptık, avamı aldattık.

Yıkıp şeriatı, bambaşka bir bina kurduk

Nebiye atf ile binlerce herze uydurduk.

O hali buldu ki bu cür’et: “yecuzü fi’t-tergib..”

Kararı erzeli fetva kesildi! Hem ne garib,

Hadis vazediyorken sevap uman bile var!

Sevabı var mı imiş bir zaman gelir, anlar!

Cihanı titretiyorken niday-ı “men kezebe.”

Işitmiyor mu, nedir, bir bakın şu bi edebe:

Lisan-ı pak-i Nebiden yalanlar uyduruyor,

Sıkılmadan da “sevap işledim” deyip duruyor.

Düşünmedin mi girerken şeriatın kanına?

Cinayetin kalacak zanneder misin yanına?

Sevap ümid ediyor ha! Deyin ki namerde

Sevabı sen göreceksin huzur-ı mahşerde!

                                                                 ( safahat sayfa 274-275)

UYDURMA HADISLER IÇIN NE DEDILER

Prof. Dr. Abdulaziz BAYINDIR

Hıristiyanlıkta şirk en büyük günahtır. Incil’de Isa’nın şöyle dediği nakledilir: “Tanrın olan Rabb’e tap, yalnız ona kulluk et.” (Incil/Luka 4: 5–8)

Incil, Allah’ın Isa aleyhisselam’a indirdiği kitaptır. Ama eldeki Incil’in büyük bölümü Pavlus’un, bir kısım havarilerin ve kimliği bilinmeyen kişilerin mektuplarından oluşur. Dolayısıyla onlarda Allah’ın dışında tanrıların varlığından da söz edilir. Pavlus’un Korintililere 1. mektubunda şu ifadeler geçer:

“Yerde ya da gökte ilah diye adlandırılanlar varsa da –nitekim birçok ilahlar ve rabler vardır- bizim için tek bir Tanrı Baba vardır. O her şeyin kaynağıdır ve biz O’nun için yaşıyoruz. Tek bir Rab var, O da Isa Mesih’tir. Her şey O’nun aracılığıyla yaratıldı, biz de O’nun aracılığıyla yaşıyoruz.” (Incil/Korintililere 1. mektubunda 8: 5–6.)

Daha sonra Hıristiyanlar, Isa’nın Rablığı ile yetinmemiş, üç asır sonra Antakya’da başlayıp devam eden konsillerinde onun tanrılığına karar vermişlerdir.  Böylece Hıristiyanlığın kökleriyle ilişkisi kesilmiş, konan yeni kurallarla yeni bir yapı kazanmıştır. Allah Teala şöyle buyurur:

“Hahamlarını ve papazlarını, Allah ile kendi aralarında aracı rabler edindiler. Meryem oğlu Mesih’i de öyle. Oysa onlara verilen emir, sadece tek bir Tanrı’ya kul olmaları idi. Ondan başka tanrı yoktur. Allah, onların şirkinden uzaktır.” (Tevbe, 9/31)

Ebu Said Hudri’nin bildirdiğine göre Allah’ın Elçisi sallallahu aleyhi ve selem şöyle demiştir:

“Sizden öncekilerin izlerini, kuşkusuz karış karış, arşın arşın takip edeceksiniz. Onlar bir kertenkele deliğine girseler, siz de arkalarından gireceksiniz.

Dedik ki; “Yahudi ve Hıristiyanlar mı?”

Ya kim olabilir? dedi.” (Buhari, I’tisam bi’s-Sünne, 14)

Kur’an’a insan sözü karıştırılmamıştır. Çünkü onu korumayı bizzat Allah üstlenmiş; “O zikri (Kur’an’ı) biz indirdik. Ne olursa olsun onu koruyacak olan da biziz.” (Hicr, 15/9) buyurmuştur.

Hadisler koruma altında olmadığı için kötü niyetliler yapacaklarını bu yolla yapmışlar ve Islam’ı tanınmaz hale getirmişlerdir.

Güzel bir atasözümüz vardır; “bir deli bir kuyuya bir taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış” derler. Deli, kuyuya taşı, usulüne uygun atamayacağı için onu fark etmek kolaydır. Bir de taşı, akıllı birinin attığını düşünün, o zaman kırk bin akıllı onun farkına bile varamaz. Hatta taşın orada olması gerektiğini savunanlar çıkar. Elinizde olan kitaptaki hadisler senet yönünden zayıf olduğu için kolayca tespit edilen hadislerdir.

Tefsir, fıkıh, kelam, tasavvuf ve ahlak kitaplarında böyle hadisler çoktur. Bunlarla birlikte senet yönünden kuvvetli görünen uydurma hadisler vardır. Işte Kur’an’dan destek almadan onları tespit edip yapılan tahribatı gidermek hemen hemen imkânsızdır. Bu tahribatı gidermeden düzlüğe çıkmak mümkün değildir. Şu ayet, ehl-i kitap gibi bizi de ilgilendirmektedir:

De ki: Ey Ehl-i kitap, Tevrat’ı, Incil’i ve Rabbinizden size indirilmiş olanı tam yerine getirmedikçe temelsiz kalırsınız. Rabbinden sana indirilen (Kur’an) onlardan çoğunun taşkınlığını ve küfrünü arttıracaktır. Artık o kâfirlere üzülme. (Maide, 5/68)

Kur’an’a tam uymadıkça ehl-i kitabın da bizim de bir temelimiz olamaz. Sünnet Kur’an’a tabidir; ondan bağımsız bir kaynak değildir. Allah Teala Elçisi’ne şöyle buyurur:

“De ki: Ben sadece bana vahyolunana uyarım. Ben Rabbime karşı gelirsem, büyük günün azabından korkarım.” (Yunus 10/15)

Sünnet Kur’an’a tabi olduğundan, Kur’an’a dayanmalı. Peygamberimizi örnek almalı; her konuyu, Kur’an ve Sünnet bütünlüğü içinde incelemeliyiz. Sünnet konusunda aceleci davranmamalı, her biri ile ilgili ayetleri mutlaka bulup çıkarmalıyız. Bu metot, uydurma hadisler için tam bir kalkan görevi görecektir.

Allah Teala şöyle buyurur:

“Sizin için; Allah’a ve ahiret gününe umut bağlayan ve Allah’ı çok anan herkes için Allah’ın elçisinde güzel örnek vardır.” (Ahzab, 33/21)

Değerli âlim Harun ÜNAL uydurma hadisleri tespit ve beyan konusunda güzel bir çalışma yapmıştır. Benzeri bir çalışma, tefsir, kelam, fıkıh ve diğer konularda sahih gibi görünen uydurma hadislerle ilgili olarak da yapılmalıdır.

Bu zor hizmeti başardığı için kendisini tebrik eder, iki cihan saadeti dilerim.

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi

Ilahiyat fakültesi Öğretim Görevlisi

Doç.Dr. Enbiya Yıldırım

Kendi gerçeğimizle yüzleşebilmek

Hz. Peygamber’in kendi döneminde hadislerin yazımını yasaklamış olmasının nedenlerini tespit etmeye çalıştığımızda, oldukça makul gerekçeler bulabiliyoruz. Insanların öncelikle Allah’ın kitabıyla yüzleştirilmek istenmesi yanında, hadislerin Kur’an ayetleri ile karışabileceği endişesi temel iki neden olarak gözükmektedir. Sahabe döneminde ise, geniş fütuhât hareketiyle birlikte, öncekilere eklenen yeni endişeler nedeniyle, idareci konumunda olanlar hadislerin yazılmaması yönündeki katı tutumu devam ettirmişlerdir. Onların haklı gerekçeleri ne olursa olsun, hakikat olan bir başka olgu varsa, o da, hadislerin oldukça cüzi bir kısmının ilk asırda yazıya geçirildiğidir. Dolayısıyla, hadisler şifahî gelenek içerisinde, insanların birbirlerine sözlü anlatımı olarak kuşaklar boyunca aktarılmıştır, denebilir.

Sözlü geleneğin yazıya aktarılması süreci başladığında, rivayetler arasında bir takım farklıkların oluşmuş olduğu olgusal bir gerçektir. Bu farklılaşmadan en az etkilenen hadisler ise, Hz. Peygamber’in fiilî uygulamalarını aktaran rivayetler olmuştur. Bunlarda anlatılan hususların insanlar tarafından gündelik hayatta sürekli tekrarlanması, söz konusu rivayetlerin sağlıklı şekilde aktarılmasında önemli bir katkı sağlamıştır. Gündelik yaşamda oldukça fazla yer buluş bu tür rivayetlerin doğru şekilde aktarılmasında adeta kontrol mekanizması oluşturmuştur. Bu nedenle, Hz. Peygamber’in fiilî uygulamalarının keza dua türü sözlerinin başka bir ifadeyle müslümanlarca günlük hayatta kendilerine sürekli yer bulan rivayetlerin, diğer rivayetlere oranla daha sağlıklı aktarıldıklarını ve daha güvenilir olduklarını söylemek mümkündür.

Gerek ibadet ve gerekse dua türünde, günlük yaşamda tekrar edilme şansını yakalayan rivayetler diğerlerine göre daha güvenilir bir durum arz etmekle ve farklı tariklerden gelmelerine rağmen manada birleşmekle birlikte, bunlarda bile -furûât olarak değerlendirilen- pek çok farklılıklar söz konusudur. Bu nedenle aynı hususa vurgu yapan rivayetler mecmuası bir araya getirildiğinde, Rasûlullah’tan oldukça farklı şeyler nakledildiğini görebilmekteyiz. Bazen farklılık içeren rivayetler muhtelif sahabilerden nakledilirken, bazen de aynı sahabiden aktarılabilmektedir. Muhaddisler genelde farklılık arz eden her bir rivayeti, Hz. Peygamber’in değişik zamandaki bir uygulaması olarak saydıklarından ve hepsini Rasûlullah yapmıştır yaklaşımında olduklarından, sorunu çözmüş gözükmektedirler. Ancak, bazen çözüm olarak sunulan bu formülün sorun üretmekten ve tatminkâr olmaktan uzak olduğu çok açık bir biçimde kendisini gösterir. Bu nedenle, rivayetlerin birleştirilmesi ve bunun hangi yöntemle gerçekleştirileceği sorununu, günümüz hadis problemlerinin en önemlilerinden birisi olarak görmek mümkündür.

Çağımız hadis araştırmalarını bekleyen diğer bir konu da, kendilerine duacı olduğumuz müelliflere bir kudsiyet atfetmeksizin, telif etmiş oldukları eserleri yeniden ve seçmeci bir bakış açısıyla tahlile tabi tutmaktır. Söz konusu eserler Islam kültür mirasının temel taşları olmakla birlikte, müellifleri sonuçta birer şahsiyettirler. Buharî ve Müslim olarak bilinen hadis kitaplarının musanniflerinin birer kişi olmaları gibi. Bu gerçeklik yanında diğer bir gerçeklik de şudur: Bir kişinin, her bir hadisi bütün tarikleri ve ravileri açısından hakkıyla değerlendirmesi oldukça zordur. Aynı şekilde, ele aldığı rivayeti senedi dışındaki açılardan tahlil etmesi, kriterlere vurması çok zordur. Hepimiz bilmekteyiz ki, bir hadisin hakkını vererek değerlendirmesini yapmak günler, bazen aylar almaktadır. Bu ise, binlerle ifade edilen rivayetleri barındıran hadis kitaplarındaki tüm merviyyâtın yeniden elden geçirilmesini zaruri kılmaktadır. Ayrıca, bir müellifin her hadisi hak ettiği şekilde tüm açılardan sıhhat tespitine tutmuş olmasını beklemek, o eseri yazmamış olmasını arzulamakla aynı şeydir. Çünkü böylesi yoğun bir çaba içerisine girmeleri durumunda, elimizdeki eselerin telif edilme şansının kalmayacağı aşikardır. Bu da Peygamber mirasından mahrum kalışımız demektir.

Bunun yanında, söz konusu eserlerin müelliflerinin bilgi dağarcıklarının kapsamını ve alanını da göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Özellikle bugün için fen bilimleri, uzay bilimleri ve sosyal bilimler alanına giren rivayetlerin, –Hz. Peygamber’in bilgi alanı sorunsalını da ihmal etmeden- yeniden tedkîke muhtaç olduğu açıktır. Bizlerin bir muhaddisten, coğrafî bilgi içeren bir rivayette anlatılanların doğruluğunu tespit etmek için söz konusu bölgeye seyahat etmesini veya astronomi alanına giren bir konuyu o günün şartlarında incelemesini beklememiz ne derece yanlış olursa; günümüzün kesin verilerine muhalif bilgiler içeren rivayetleri, müellifinin saygınlığına bakarak mutlak doğru kabul etmek veya kendimizin bile ikna olmadığı yorumlarla tevil etmeye çalışmak da aynı düzeyde yanlış olacaktır.

Bütün bunlar dile getirilirken, hadisleri bir yana koyarak, “Kur’an’la Peygambersiz baş başa kalmak” tarzındaki anlamsız, her bir insanın kendisini bir Muhammed olarak görmesine ve kendi anlayışına göre bir Islam ortaya çıkarmasına neden olacak temelsiz yaklaşıma elbette onay verilemez. Ancak, sorunları görmezden gelmek suretiyle, Rasûlullah’la gerçekten kucaklaştığımız hissine her zaman kuşku düşüren endişelerden de kendimizi soyutlayamayız. Allah’a, son elçisine dolayısıyla son dine bizim de bir görev borcumuz vardır. Gönlümüz ismi anıldığında sevgisiyle yanan yüreğimiz, bu hizmetini îfâ etmek istiyor. Ancak bunu yerine getirirken dikkat edilmesi gereken önemli bir husus daha vardır, hatırlatılması gereken:

Hadisler, Kur’an yanında Islam’ın ikinci direğidir. Din bu ikisi üzerinde bina edilmektedir. Bu nedenle, Kur’an’a gösterilen saygı ve titizliğin hadisler için de göz önünde bulundurulması icap eder. Rivayetler tahlil edilirken Hz. Peygamber’in kelâmı olması kuvvetle muhtemel bir söze karşı aşırı cüretkar olunmamalı ve bunları değerlendirmek için mutlaka “belli bir birikim gerektiği” göz önünde bulundurulmalıdır. Insanın öncelikle olarak, “bu Hz. Peygamber’in hadisi olamaz” yaklaşımından ziyade, “acaba ben bu hadisi anlayamadım mı” bakış açısını benimsemesi, kuşanılması gereken haslettir. Günümüz milletleri kendilerini geçmişlerine bağlayan en küçük değerlere ve mirasa önem verirken, bizlerin ahiret yolunu aydınlatan son elçiye ve ondan nakledilenlere karşı elbette daha hassas olmamız gerekmektedir.

Söylenebilecek söz, öncekilerden bir kısmının, üzerlerine düşen görevi yerine getirdiği, rivayetleri elden geldiğince irdeleyip müminlerin değerlendirmesine sunduğudur. Öncekilerde olduğu gibi günümüzde de bu bilinçte olan, fedâkar ve kalbi sızılı insanlar vardır ancak, onların çalışmalarının karşısında hiç olmadığı kadar büyük bir engel durmaktadır: Söyledikleri ve yazdıkları mutlak doğru kabul edilen önderlerin söylemlerine aykırı bilgiler içeren bu eserler, öndekilerin oluşturduğu bilgi kirliliği seddini aşarak arkadakilere ulaşmakta zorluk çekerler. Bir şekilde engeli aşıp cemaate ulaşsalar bile; dinleyecek kulak bulamazlar hatta saf düzeni almış bir cepheyle karşılaşırlar. Zira öyle bir bakış açısı oluşturulmuştur ki, hakikat mutlak olarak onlarladır, farklı bir söylemin doğru olma ihtimali yoktur.

Kalbi sızılı insanlardan olan Harun Ünal Hocaefendi’nin elinizdeki çalışması, böylesi bir çabanın ürünüdür. Ümidimiz odur ki, Allah Rasûlü’nün getirdiği dine hizmet etmeyi hedefleyen bu kitap, çok sayıda insana ulaşır ve onların zihinsel silkinişine vesile olur.

Dr. Recep Şehidoğlu

Emekli Müftü

Rahman ve Rahim Allah ’ın adıyla

Hamd, Allah’a; salât ve selam, Efendimiz Rahmet Peygamberine; selam, hidayet üzere olup onun Sünnetine tabi olanlara olsun…

Harun Ünal hocamızın hazırladığı ve “UYDURMA HADISLER” adını verdiği bu kitabı okuduğunuzda “Hadisi Şerif” olarak bildiğiniz birtakım sözlerin, -bazılarının manaları gerçeklere aykırı düşmese de- “Hadisi Şerif” olmadıkları, bu konunun uzmanı olan ilim adamlarımızca ortaya çıkarıldıklarını görecek ve hatta şaşırıp kalacaksınız. Kim bilir belki de ilk anda tepki bile göstereceksiniz.

Oysa “Hadisi Şerifler”, Allah’ın kelamı Kur’an’ın ayetlerinden sonra dinimizin temelini oluşturan en yüce değerlerimizdir. Bir gerçeği ifade etse bile eğer bir söz, bizzat peygamberimizin sözü, fiili veya takriri değilse, onu “Hadisi Şerif” mertebesine çıkartmak en azından sevgili Peygamberimize iftira etmek ya da dinden olmayan bir şeyi dine eklemek gibi bir vebal yükler bizlere…

Bu konuda ne kadar titiz olsak yeridir. Ayrıca dini korumak adına bu, aynı zamanda bizim görevimizdir. Sevgili Peygamberimizi sevmemizin tabii bir sonucudur.

Nice “Hadisi Şerif” âlimlerimiz –Allah onlardan razı olsun- bu konuda olağanüstü gayretler sarf ederek bazen iyi ve bazen kötü niyetlerle oluşturulan birtakım sözleri “Hadisi Şerif” ismi altında pazarlamaya çalışanlara fırsat vermemişler, adeta hanımların pirinç ayıklarken pirince benzer taşları ayıklayıp çıkardıkları gibi, bu âlimlerimiz de hadis diye ileri sürülen bu sözleri çıkarıp atmışlardır. Nitekim Bu sözlere de, “MEVDUAT” adını vermişlerdir.

Gayretine ve çalışkanlığına gıpta ettiğim arkadaşlarımdan olan Harun Ünal hocamızın, bu konuda çalışarak herkesin faydalanacağı, özellikle din görevlilerimizin çok yararlanacağı böyle hacimli bir eseri Türkçemize kazandırmasını takdire değer buluyorum ve kendisini tebrik ediyorum.

Eserin birinci cildini okuyabildiğim kadarıyla gördüğüm iki nokta dikkatimi çekti.

Birincisi: elinizdeki bu eserin isminin “UYDURMA HADISLER” Olması hususudur. Bu isim gerçekte doğru olsa da, bana pek sevimli gelmiyor. Çünkü bir söz “Hadis” ise uydurma olamaz. Eğer uydurma ise, zaten hadis olamaz. Gerçi buradaki “hadis” sözü, lügat anlamında yani “söz” anlamında kullanılsa da, yine gerçek manada, “Resulüllah’tan gelen hadisleri” de çağrıştırdığından, dolayısıyla “Hadisi şeriflere” bir gölge düşürebilmektedir.

Bu nedenle buna, “Hadis diyerek ileri sürülen sözler” veya “söylenen sözler” gibi bir isim verilse idi, daha iyi olacağı kanısındayım.

Ikincisi de; “hadis” diye bilinen bir sözün hadis âlimlerince nasıl değerlendirildiğini ortaya koymak ve okuyucuyu bu konuda bilgilendirmek, sözü gereksiz yere uzatmadan daha ilmi olacağı düşüncesindeyim.

Buna, asıl konunun dışına çıkmanın yarar yerine zarar getireceğini de ilave etmeliyim.

Sonuç olarak, bu çalışmanın dünya ve ahiret açısından yazarına ve okuyucularına faydalı olmasını yüce Mevla’dan niyaz ederim.

Dr. Recep Şehidoğlu

Emekli Müftü

2 Değerli hocam Dr. Şehidoğluna, katkıları ve olumlu tenkitlerinden ötürü teşekkür eder, saygılarımı sunarım. Ancak burada konunun hadis âlimlerince de bu yönüyle itiraz gördüğünü ve buna da Müslim’de ve Müsned’de yer alan şu hadis uyarınca, “uydurma Hadisler” adının veya “Mevduat” isminin verildiğini söylemek suretiyle karşılık vermişlerdir. Zaten kitabımızda da buna zaman zaman yer verilmiştir, konuya ilişkin hadisler örnek olarak gösterilmiştir. Bu hadislerden biri de Müslim ile Ahmed b. Hanbel’de yer alan ve Semure, Muğire b. Şube ve Ali b. Ebu Talib tarafından rivayet olunan hadis olup şöyledir:

“Kim, benden, yalan olduğunu görerek, bilerek hadis diye bir söz söylerse, o da yalancılardan biridir.”  (Müslim, Mukaddime, h:1; Ahmed b. Hanbel, Müsned, h:18398, 4/252; 18429, 4/255; 903, 1/113) Burada bizzat geçen ifade, “Kim yalan hadis… ” diye “Hadis” sözcüğü kullanılmıştır. Biz de bu gelenekten ayrılmayarak kitaba, “Uydurma Hadisler” adını verdik. Uyarıları için saygıdeğer hocama tekrar teşekkürlerimi arz ederim. (H. Ünal)