Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Bu celaleddine mevlana ismini koyanda kabahat zati

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Dr.
Mehmet Nadir ÖZDEMİR*

Son yıllarda televizyon programlarında ve gazetelerde Hz.Mevlâna hakkında birtakım uygunsuz haberler ve iddialar yer almaktadır. Bu haberler Mevlâna’yı seven ve Mevlâna’yı eserlerinden tanıyan milletimizi derinden üzmektedir.

Ortaya atılan başlıca iddialar şunlardır:

1-“Mevlâna bir Moğol ajanıydı.”

2-“Mevlâna’nın Mesnevisi’nde yer alan bazı hikayeler son derece müstehcen olduğundan okunamaz.

3-“Mevlâna Türkler düşmandı.”

4-“Mesnevi’yi Mevlâna yazmamıştır.”

5-“Mevlâna Mesnevisi’nin önsözünde ‘Bu kitap asılların asılıdır.’demek suretiyle kendi kitabını Kur’an-ı Kerim’den de üstün tutmuştur.

Biz de 2007 Dünya Mevlana Yılı münasebetiyle bu yazımızda söz konusu iddialara cevap vermeye çalıştık:

1-“Mevlâna bir Moğol ajanıydı.”

Bu cümle sadece kuru bir iddiadan ibarettir.Neden?

Çünkü Mevlâna’nın yaşadığı döneme bakarsak Anadolu’da siyasi birliğin olmadığı,yöresel beyliklerin olduğu,siyasi ve toplumsal karışıklıkların had safhada olduğu  ve nihayet Moğol işgalinin yaşandığı bir dönem olduğunu görürüz.İşte böyle bir zamanda Anadolu’da yaşayan ve çevresine sevgi ve hoşgörü ışıkları saçan birkişi için ajan suçlaması gerçekten en son söylenebilecek söz olsa gerek. Mevlâna hakkındaki bu iddia Selçuklu tarihinin önemli kaynaklarından olan Kerimuddin Aksarayi’nin  “Müsameretu’l-Ahbar  adlı eserinde Moğol istilasından söz edilmekle beraber Mevlâna’nın tutumu hakkında açık bir bilgi yer almamaktadır.

Ayrıca böyle ciddi iddiaları kanıtlamak için Eflakî’nin “Menakıbu’l-Arifin” adlı eserin kullanılması da doğru değildir.Zira söz konusu eser tarihi bir değere sahip olmakla beraber evliya menkıbelerini ve birtakım abartılı haberleri de içeren bir eserdir.Bu yüzden bu eserden yararlanırken dikkatli olmak gerekir. Söz konusu eserde Moğol istilasından şöyle söz edilmektedir: “Moğol komutanı Baçu’nun askerleri Konya’nın etrafınıkuşatınca halk birbirleriyle helalleşti ve Mevlâna hazretlerine gelip feryat ederek yardım dilediler.Mevlânahazretleri,kalenin halka bakan kapısından dışarı çıktı.

Konya meydanının arkasında bulunan birtepeye çıkıp kuşlak namazı kıldı.Baçu’nun çadırının o tepenin altında kurulu olduğunu söylediler.Baçu’nun noyinlerinden bazıları,halk korkudan birbirine girdiği halde yüzü örtülü ve duman renkli sarıklı bir şahsın o tepenin üzerine çıkmış tam bir feragatle namaz kıldığını gördüler.O zaman Moğol askerinin İslam nurundan ve imanın emanından haberleri yoktu.Hatta kaç tane İslam şehrinin medreselerin,mescitlerin ve minarelerini yıkmışlardı.Hep birlikte Mevlâna Hazretlerini ok yağmuruna tutmağa niyet ettiler.Fakat hepsinin  elleri bağlandı.Ne kadar çalıştılarsa da yayı çekmek mümkün olmadı. Atlarına binip üzerine atıldılar,atları mahmuzladılar;fakat atlardan hiçbiri bir adım ileri atmadı.Şehir halkıbu kudreti burcun tepesinden seyrediyor,tekbir ve feryatları ayyuka çıkıyordu.Baçu’ya bu haberi arz ettiklerivakit, bizzat kalkıp çadırın kapısından dışarı çıktı.Ok ve yay isteyerek Mevlâna’nın bulunduğu tarafa birokattı.Ok üç defa da geri dönerek askerin ortasına düştü.Bunun üzerine ata bindi ve ileri sürdü.Fakat atın hiçilerlemediğini gördü.Kin ve gazabının çokluğundan attan inip yürüdü ise de iki ayağı bağlanıpyürüyemedi.Bunun üzerine: “O adam hakikaten Tanrı eridir, dedi.Her şehirde böyle bir adam olsa,buraların halkı bize asla yenilmezdi.” dedi.

   Mevlâna hazretleri Baçu hakkında defalarca “Baçu veli idi,fakat,o bunu bilmezdi.” derdi.O azamet ve kerameti görünce Baçu: “Bugünden sonra savaşıp döğüşmesinler” diye emirverdi.Moğol askeri, şehri bırakıp Filubat sahrasına kondu.Şehrin bütün büyükleri ve ileri gelenleri İslamsultanının huzuruna gelip birlikte Mevlâna hazretlerine gittiler,özürler dileyerek Allah’aşükürlerettiler.Para,mal topladılar.Baçu’ya itaat ettiler.Baçu razı olup şehri bağışladı.Şehrin büyüklerine “Onasıl bir büyüktür ve neredendir” diye Mevlâna hazretlerini sordu:Ona, Baha Veled’in hikayesini ve onlarınBelh’ten çıkışını baştan sonuna kadar anlattılar.Baçu “Namusum ve hatırım için şehrin burçlarını yıkınız,çünkü and içmiştim” dedi.Şehrin büyükleri, şehir kalesinin şerefelerini yıkmağa başladıkları zaman şehriniçinden bir çığlık yükseldi.Dostlar, bu meseleyi Mevlâna’ya bildirdiler.Mevlâna: “Yıksınlar da Konya’lılar,Konya şehrinin hafif bir zelzele ile yıkılan taştan yapılmış burçtan ve bedenden başka bir bedenle veburçla muhafaza edilmiş olduğunu ve dikkatle saklandığını gerçek olarak bilsinler.”  dedi.

Görüldüğü gibiEflâkî’nin naklettiği rivayet Mevlâna’nın Moğolların Konya’ya zarar vermesinin önünegeçtiğinigöstermektedir.Ancak Mevlâna’nın müridi olan vezir Muineddin Pervane, kendisinin Moğollarlailişkisini ve onlara yardımını “bekayı İslam ve kesreti İslam için çalışmak” diye açıklıyor.Mevlâna onunŞam’lı ve Mısır”lıları karşı Tatarlara yardım etmesini de, Allah’ın rahmetinden ümitli olarak yapılan bir işdiyegöstermiş ve bunda menetmemiştir.  Buradan Mevlâna’nın Moğol ajanı olduğu sonucu çıkmaz.AnadoluSelçuklu Devleti’nin parçalanması sonrasında kurulan beylikler döneminde yukarıda ifadeettiğimiz karışıklar sebebiyle bu dönemi yeterince aydınlatacak tarihi belge  ve bilgilerden henüz yoksunuz.Peki Mevlâna’nın Moğollara karşı tavrı ne olmuştur?Mevlâna Konya’da Şems-i Tebrizî ile tanışmadanönceki yıllarda dönemin en önde gelen medreselerinde müderrislik yapmış bir kişiydi.Konya’da busebeple Mevlâna ilmi kişiliği ile sözü dinlenen bir şahsiyet olmuştu.

Mevlâna’nın  Mektubat’ında yer alan Moğolyöneticilerine yazılmış birkaç mektup,onun halkın şefaatçi olarak başvurduğu ve Moğol yöneticilerinin,ricalarına boyun eğdikleri bir şahsiyet olduğuna işaret etmektedir. Mevlâna,Anadolu’yu Moğollarınişgal ve hakimiyetleri altına almalarını Allah’ın iradesinin bir sonucu olarak görmüştür.Onun bu tutumuMoğol ajanı olduğunu göstermez.Kaldı ki yukarıda Konya halkının onun Moğollara kendi adlarına şefaatçiolmasını istediklerini belirtmiştik.İşte bu şefaat sayesinde bir miktar vergi karşılığında Anadolu SelçukluDevleti’nin başkenti Konya Moğol işgalinden kurtulabilmiştir.Bunda Moğolların çeşitli mezhep vetarikatlara karşı da ilgisizliklerinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.Öte yandan Mevlâna’nın, Moğollara karşısavaşırken şehit olan oğlunun cenaze namazını asi olduğu gerekçesiyle kılmadığı iddiaları da kanaatimizcedoğru değildir. Çünkü,Mevlâna Anadolu Selçuklu Devletinin merkezi olan Konya’da ikamet ediyordu ve Selçuklu idarecileri ile münasebet halindeydi.Karaman’dan Konya’ya gelişlerinde babası ve kendisinizamanın Anadolu Selçuklu Sultanı karşılamıştı.Yani Mevlâna, meşru yönetici olarak Moğolları değil,Selçukluları görüyordu.      

Şems-i Tebrizî’nin Moğollara çalıştığı iddiasına gelince, Şems hakkındakaynaklardaki bilgiler kısıtlıdır.Gizemli bir kişidir.Bir garip “derviş” olduğu anlaşılmaktadır. BöylebirisininMoğol ajanlığıyla nasıl ilgisi olabilir.Onun düşmanla işbirliği yaptığı gerekçesiyle Ahi Teşkilatı üyesiTürkmenler tarafından öldürüldüğü ve kuyuya atıldığı iddiaları da doğru değildir.Zira son zamanlardabulunan ve Mevlana’nın vefatından 40 yıl sonra yazıldığı anlaşılan Sefine-i Tebriz adlı yazmadaŞems-i Tebrizi’nin sırra kadem bastıktan sonra memleketi Tebriz yakınlarındaki köyüne döndüğü ve üç-dört yıl yaşadıktan sonra vefat ettiği kaydedilmektedir.Bu durumda Şems’e meftun olan Mevlâna nedenöldürülmedi? Mevlâna da Moğollara çalışıyordu ise o da öldürülmeli değil miydi?İddia sahipleri tarafındanbu soruların cevapları verilmelidir.

2- “Mevlâna’nın Mesnevisinde yer alan bazı hikayeler son derecemüstehcen olduğu için okunamaz.”

Bu iddiaya cevap verebilmek için Mesnevi’nin dikkatle baştan sonaokunmuş olması gerekir.Mesnevi’yi baştan sona okuyan bir kişi altı ciltlik eser içerisinde yaklaşık on-onbeşkadar müstehcen içerikli hikayenin yer aldığını görür.Mevlâna bu hikayeleri vermek istediği mesajı daha iyi ifadeetmek için kullanmıştır.Bu bağlamda diyebiliriz ki Mesnevi bir tefsirdir. Mesnevi aynı zamanda bir terbiyekitabıdır.O, anlattığı hikayeler ve vardığı sonuçlarla insan nefsinin en çirkin tuzaklarını ortaya çıkarır. Biranlamda insan nefsini deşifre eder. Mesnevi bir tasavvuf kitabıdır. İnsanın nasıl Hakk’a yakın olacağınıanlatır.Mesnevi bir aşk kitabıdır.İlahi aşkın namelerini terennüm eder…Mesnevi’nin çok dahafarklıyönlerivardır. Biz burada sadece bazı yönlerine değinmekle yetiniyoruz.Durum bu olunca Mesnevihakkında olumsuz bir kanaat belirtmek mümkün görünmüyor.Aslında Mevlâna’nın söz konusuhikayelerinde anlattığı olaylar her devirde az veya çok karşılaşılan türden olaylardır.Günümüzde hemenher gün televizyonlarda hatta sokaklarda iğrenerek karşılayıp hemen geçtiğimiz böylesi onlarca olaymevcuttur.Öte yandan siyasi ve sosyal çalkantı içerisinde olan o dönemin Anadolu’sunda bu tür çirkinliklerinartmış olması da pekala mümkündür.Sonuç olarak bunları abartmak yersizdir.

3-“Mevlâna Türklere düşmandı.”

Bu iddia tamamen asılsızdır.Bir beytinde kendisi “Her ne kadar Hindu dili  (o dönemde OrtaAsya’daki dillere verilen ortak ad) konuşsam da aslen Türküm.”der. Onun Türk düşmanı olması asladüşünülemez.Onun Türk düşmanı olduğunu söyleyebilmek için Mevlâna’dan tamamen habersiz olabilmekgerekir.Allah aşkını tadan,sevgiyi, hoşgörüyü daima ön planda tutan bir şahsiyet değil Türklere, hiçkimseye düşman değildi. “Ne olursan ol gel” sözü onu anlatmaya herhalde yeterlidir.O dönemde Mevlana’nınmeclislerine her ırktan her soydan insanlar katılmıştır.Hatta Moğollardan bile katılanlarvardıŞunuifade etmek yerinde olur. “Mevlâna düşmanlığa düşmandı.” Herhalde bizim deanlayamadığımız bu.

4-“Mesnevi’yi Mevlâna yazmamıştır.”

Mesnevi’nin ilk on sekiz beytini Mevlâna kendisiyazmış geri kalanını kendisi söylemiş Çelebi Hüsameddin yazmıştır.  Mesnevi hakkındaki bu dedikodularonun değerini azaltmak şöyle dursun kanaatimce Mesnevi’nin ne kadar kıymetli bir eser olduğunugün geçtikçe daha iyi ortaya koymaktadır.Ayrıca Mesnevi diğer mutasavvıfların yazdıkları kitaplardanfarklı olarak tüm tasavvufi meşreplerce kabul görmüş ve okunmuş,okunmaya da devam eden bireserdir.Osmanlı Devleti zamanında büyük camilerde Mesnevihanlar vardı ve bunlar halka Mesneviokutuyorlardı. Yüzlerce yıldır Anadolu’da Kur’an’dan ve Hadis kitaplarından sonra en çok okunan kitapMesnevi olagelmiştir.Bu durum dikkate değerdir.Tasavvuf geleneği Türkler arasında yaygındır.Türklerinİslam’a girişlerinde diğer milletlerden farklı olarak en müessir faktörlerden birisitasavvuftur.Bu iddia milletimizi bu değerlerden uzaklaştırmaya hizmet etmektedir ki bu, fayda değil zarargetirir.

5-“Mevlâna Mesnevisi’nin önsözünde bu kitap asılların asılıdır”  demek suretiyle kendi kitabınıKur’an’dan üstün tutmuştur.Tasavvufi içerikli eserler sezgilerle yazıldığı için kimi cümleleri din nazarındakabul edilemez. Ama Mevlâna’yı konu ettiğimizde durum farklılaşır.Çünkü o, açıkça şöyle demişti;“Ben Kur’an’ın kölesiyim.Ben Muhammed(a.s)in ayağının tozuyum.”  demek suretiyle Kur’an’ın dışına veHz.Peygamber’in sünnetinin dışına çıkmadığını ifade etmiştir.Kanaatimce bu söz yukarıdaki iddiaya konu olansözden daha bağlayıcıdır ve daha dikkat çekicidir.Mesnevi’nin ilham ile yazıldığı,farklı bir kitap olduğu inkaredilemez.Herkes bir şeyler yazabilir ama herkesin yazdığı yüzlerce yıl okunmaz.Herkesin yazdığı kitap herokunuşunda insanda farklı çağrışımlar ve izler bırakmaz. İşte bu özellikler Mevlâna’nın Mesnevi’sinde vardır.Konuya günümüzün sosyo-politik, sosyo-kültürel durumu bağlamında bakacak olursak;Anadolu Türkkültürünün temel taşlarından biri olan Mevlâna hakkında durup dururken bu iddiaların ortaya atılması,televizyonlarda zaman zaman  gündeme getirilmesinin amacı nedir acaba? Mevlâna’nın Moğol ajanıolduğu şeklinde kaynaklarda herhangi bir ibare yokken sadece kimi araştırmacıların şahsi kanaatlerinin buyönde olması acaba bizi ne kadar bağlar?

Mevlâna’nın “Moğol ajanı” olarak  nitelendirilmesi yaşadığımız dünyada Türkiye’mizin çıkarlarına acaba hangi noktalarda hizmet etmektedir? Bugün Türkiye’ninçevresinde Moğol bir sınır komşusu yoktur. Hem Türkiye’de bu komşusuyla kavgalı değildir. AksineTürkiye kendisi ile sınır komşusu olmadığı gibi binlerce km. uzaktaki Moğolistan ile ilişkilerini geliştirmekiçin üst düzeyde temaslarda bulunmaktadır.Mevlâna’nın adının “Muhammed Celaleddin Rumi”olduğunu unutmayalım.Bunun anlamı o dönemde bilinen adıyla “Diyar-ı Rum” lu  yani Anadolu’luolmasıvebir İslam bilgini ve mutasavvıfı olmasıdır. Yani Mevlâna bize ait bir değerdir. Ama o bilindiğiüzere yaşamı ve öğrettikleriyle artık dünyaya malolmuş bir değerdir.Bir öğretmen olarak bu konuda bazıöğrencilerimin zihin bulanıklığı yaşadığını görüyorum. Buna hakkımız var mı?

Mevlâna’da bir insandı.  Onunda elbette kusurları olmuş olabilir. Ama biz tarihi şahsiyetlerimizi değerlendirirken herhalde kantarıntopuzunu biraz kaçırıyoruz!  Hem ilim adına  hem milli birliğimiz adına dikkatli olmalıyız.Mevlânaeserlerinde kullandığı üslup ile ve anlattığı hikayeler ile bugün bile hangi milletten olursaolsuninsanları etkilemektedir.Gelişen teknolojiye ve artan refah düzeyine rağmen huzuru yakalayamayançağımız insanı için Mevlana öze dönüşü,Hakka yönelişi haykırmaktadır.O, bildik bir mollaedasıyla değil,söylenmesi gerekeni söylemekten çekinmeyen bir mutasavvıf ve aşk adamı portresiçizmektedir. Bu yönüyle o, bizden birisidir.Çabucak Anadolu’yu Türk yurdu yapmaya azmetmiş bir ilahilütuftur o…Hoca Ahmed Yesevi ve müridleri bir taraftan,Hz.Mevlâna ve dervişleri bir taraftan Anadolu’yukucaklayıvermişlerdir. Nefes olmuşlar,can olmuşlardır.Milletçe o insanlara çok şeylerborçluyuz.Osevgiadamıydı ,aşk adamıydı ,hakk adamıydı.Sevgi derelim hakka erelim.Bugün dünya“Mevlâna” diyor. Ona ilgi duyuyor. Farklı milletlerden insanlar onun eserlerini okuyarak İslamilebuluşuyor.

Dileriz “Dünya Mevlana Yılı” insanların onu anlamalarına ve hayatlarını yeniden inşa etmelerine vesile olur…

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Boğanak demiş ; Mevlâna’da bir insandı.  Onunda elbette kusurları olmuş olabilir.

Selam Boğanak ,

Evet kusurları ve hataları açıktır.Zaten bizi üzen mesnevinin Allah tarafından yazdırıldığının kitapta belirtilmesidir.En büyük hatada , ALLAHA (haşa..!) hata yapmış olarak bakılmasıdır.Mesnevi ALLAH kelamı değildir , olsa idi hatadan uzak olurdu.

Anlayabildinizmi şimdi güzel insan ?

Gönderen: 30 kasim 2019 Saat 00:16 | Kayıtlı IP

Boğanak Yazdı:  İnsan bireysel alınanı kurumsallaştırdığında büyük bir hataya düşüyor öyle değil mi?

Selam boğanak , çok güzel bir söz ettin.